آیا عفونت گوش می‌تواند به کم‌شنوایی کودک شما منجر شود؟(راه های تشخیص+درمان)

به‌عنوان والدین، همیشه می‌خواهیم بهترین مراقبت را برای فرزندمان داشته باشیم، اما گاهی مشکلاتی مثل عفونت گوش می‌توانند بدون هیچ هشداری زندگی کودکمان را تحت تأثیر قرار دهند. آیا تا به حال فکر کرده‌اید که یک عفونت ساده گوش می‌تواند به کم‌شنوایی منجر شود؟

این موضوع می‌تواند ترسناک باشد، اما خبر خوب این است که با آگاهی و اقدام به‌موقع می‌توان از پیامدهای آن جلوگیری کرد. در این مقاله همه آنچه برای شناسایی، پیشگیری و درمان عفونت گوش و علائم کم‌شنوایی نیاز دارید، در اختیارتان قرار می‌دهیم.

عفونت گوش، که به عنوان “اوتیت” نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین مشکلات در کودکان است و معمولاً زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها یا ویروس‌ها وارد فضای گوش میانی شوند. این عفونت می‌تواند باعث التهاب، تجمع مایع و درد شود، و اگر به‌موقع درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی‌تری مانند کم‌شنوایی منجر گردد. کودکان به دلیل ساختار خاص گوش و سیستم ایمنی در حال رشدشان بیشتر در معرض این نوع عفونت‌ها قرار دارند.

انواع عفونت گوش

۱_ عفونت گوش حاد میانی

شایع‌ترین عفونت گوش در کودکان است که اغلب به دلیل عفونت‌های باکتریال و ویروسی ایجاد می‌شود‌.

۲_ عفونت گوش مزمن میانی

این حالت زمانی رخ می‌دهد که عفونت گوش مکرر یا طولانی مدت صورت گیرد و می‌تواند باعث تجمع مایع در فضای گوش میانی شود.

۳_ عفونت گوش خارجی

به عنوان گوش شناگر نیز شناخته می‌شود که در اثر عفونت پوست کانال گوش خارجی ایجاد می‌گردد.

علل و عوامل ایجاد کننده عفونت گوش

• عفونت‌های ویروسی و باکتریال شایع‌ترین علت عفونت گوش ودستگاه تنفسی فوقانی است که می‌تواند به گوش میانی گسترش یابد.
• عوامل محیطی ،قرار گرفتن کودک در معرض دود سیگار، زندگی در محیط‌های شلوغ یا استفاده از شیشه شیر در حالت خوابیده می‌تواند خطر ابتلا به عفونت گوش میانی را افزایش دهد.
• سیستم ایمنی ضعیف و عوامل ژنتیکی، برخی کودکان به دلایل مختلف ژنتیکی یا نقص سیستم ایمنی مستعد ابتلا به عفونت‌های مکرر گوش هستند.

علائم عفونت گوش

1. تب
2. گوش درد
3. تحریک پذیری و گریه زیاد کودک
4. خروج مایع از گوش
5. کاهش شنوایی موقت

روش‌های تشخیص عفونت گوش

تشخیص عفونت گوش نیازمند بررسی دقیق توسط پزشک(اودیولوژیست) است. یکی از ابزارهای اصلی برای این کار، اتوسکوپ است. این وسیله به پزشک امکان می‌دهد داخل گوش و پرده گوش را به‌دقت مشاهده کند و نشانه‌هایی مانند قرمزی، التهاب یا وجود مایع پشت پرده گوش را شناسایی کند. این معاینه سریع و بدون درد انجام می‌شود و اطلاعات اولیه‌ای درباره وضعیت گوش ارائه می‌دهد.

در مواردی که نیاز به بررسی دقیق‌تر باشد، تست تمپانومتری در مراکز شنوایی‌سنجی انجام می‌شود. این آزمایش با استفاده از تغییرات ملایم فشار هوا، واکنش پرده گوش را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج این تست می‌تواند وجود مایع در گوش میانی یا تغییرات غیرعادی فشار را نشان دهد، که هر دو از نشانه‌های عفونت گوش هستند. (جهت مشاهده ویدیو مراحل تست تمپانومتری به این لینک مراجعه کنید) 

ترکیب این روش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا عفونت گوش را به‌درستی تشخیص دهد و اقدامات لازم را برای درمان یا پیشگیری از عوارض احتمالی، مانند کم‌شنوایی، انجام دهد. توجه به این مراحل تشخیص، اولین قدم برای مراقبت از سلامت شنوایی کودک شماست.

نقش والدین در تشخیص عفونت گوش و مدیریت اولیه

والدین نقش مهمی در شناسایی اولیه و مدیریت عفونت گوش دارند و لازم است کوچکترین علائم را زیر نظر داشته باشند 

مشاهده علائم هشدار دهنده

یکی از مهم‌ترین نشانه‌های عفونت گوش، تغییرات رفتاری در کودک است که نباید نادیده گرفته شود. والدین باید به رفتارهای غیرعادی مانند بی‌قراری مداوم، لمس مکرر گوش‌ها یا کشیدن آن‌ها و حتی مشکلات خواب توجه کنند. این علائم می‌تواند نشانه وجود درد یا ناراحتی در گوش باشد.

علاوه بر این، اگر کودک شما دچار کاهش اشتها، تب ملایم یا گریه‌های غیرمعمول شده است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

والدین با مشاهده این نشانه‌ها و اقدام سریع، می‌توانند به کاهش درد کودک و پیشگیری از مشکلات جدی‌تر مانند کم‌شنوایی کمک کنند.

اهمیت تشخیص به موقع و درمان عفونت گوش

تشخیص زود هنگام و درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. چه کارهایی میتوان برای پیشگیری از عفونت گوش انجام داد ؟

1. اطمینان از واکسیناسیون کامل کودک
2. انجام تست‌های غربالگری شنوایی
3. پرهیز از استفاده  شیشه شیر به حالت خوابیده به کودک
4. حفظ بهداشت محیط

عفونت گوش و کم شنوایی در کودکان(خطرات جدی!)

عدم درمان مناسب عفونت گوش ابتدا بصورت کاهش شنوایی موقت ظاهر میشود و اگر تشخیص و درمان به موقع اتفاق نیفتد باعث تبدیل کاهش شنوایی موقت به دائمی در کودک می‌شود. علاوه بر اینکه خطرات کم شنوایی میتواند تمام زندگی کودک را در بر بگیرد ، این کم شنوایی تاثیرات منفی در رشد گفتار و زبان کودک خواهد داشت چرا که کودک به ویژه در سنین پایین‌تر در دوران یادگیری زبان قرار دارد.  کم شنوایی دائمی ناشی از عدم درمان عفونت گوش می‌تواند از نوع انتقال یا حسی عصبی باشد.

• کم شنوایی انتقالی: این نوع کم شنوایی به علت مشکلات در انتقال صدا از گوش بیرونی یا میانی به گوش داخلی ایجاد می‌شود. مثلاً ممکن است به دلیل تجمع مایعات یا عفونت در گوش میانی باشد که مانع از انتقال صدا به درستی می‌شود.
• کم شنوایی حسی عصبی: این نوع کم شنوایی ناشی از آسیب به گوش داخلی یا عصب شنوایی است که سیگنال‌های صوتی را از گوش به مغز منتقل می‌کند. اگر عفونت گوش درمان نشود و به گوش داخلی آسیب وارد کند، ممکن است باعث کم شنوایی حسی عصبی شود که معمولاً دائمی است.

در اینجا بخوانیم از مجله ای معتبر که در این باره نوشته است : 

“Chronic otitis media, often resulting from recurrent infections, is a leading cause of persistent hearing loss in children. This condition can lead to the accumulation of fluid in the middle ear, which affects the transmission of sound to the inner ear, resulting in conductive hearing loss. If left untreated, chronic otitis media can impair a child’s speech and language development, as well as their overall cognitive and social skills. Early intervention, including medical treatment and in some cases surgical procedures, is crucial to prevent long-term hearing damage.”

ترجمه به فارسی:
“اوتیت میانی مزمن، که معمولاً از عفونت‌های مکرر ناشی می‌شود، یکی از علل اصلی کم‌شنوایی دائمی در کودکان است. این وضعیت می‌تواند منجر به تجمع مایع در گوش میانی شود که انتقال صدا به گوش داخلی را مختل کرده و منجر به کم‌شنوایی انتقالی می‌شود. در صورت عدم درمان، اوتیت میانی مزمن می‌تواند بر رشد گفتار و زبان کودک تأثیر بگذارد و همچنین مهارت‌های شناختی و اجتماعی او را تحت تأثیر قرار دهد. مداخله زودهنگام، شامل درمان پزشکی و در برخی موارد جراحی، برای پیشگیری از آسیب‌های شنوایی بلندمدت ضروری است.”

https://www.dovepress.com/

روش‌های درمانی عفونت گوش کودکان

آنتی بیوتیک‌ها

برای عفونت‌های حاد چرکی یا باکتریایی از قطره‌های آنتی بیوتیک یا آنتی بیوتیک‌های خوراکی استفاده می‌شود مانند آموکسی سلیین،، مدت درمان بین ۷ تا ۱۰ روز بسته به شدت عفونت می‌باشد.

داروهای ضد درد و التهاب

برای کاهش درد و التهاب داروهایی مثل استامینوفن یا پروفن مفید هستند.

داروهای آنتی هیستامین

در مواردی که عفونت گوش به علت آلرژی یا گرفتگی مجاری مرتبط با شنوایی مثل مجرای استاش باشد داروهای آنتی هیستامین کمک کننده است.

روش‌های جراحی

در موارد عفونت‌های شدید یا مزمن و عدم پاسخ دارو درمانی اقدام به جراحی می‌شود.

میرنگوتومی

در این روش جراحی یک سوراخ کوچک در پرده گوش ایجاد می‌شود تا مایع تجمع یافته در گوش میانی تخلیه شود.

گذاشتن لوله تهویه یا vt

لوله کوچک است که در پرده گوش گذاشته می‌شود تا تهویه گوش میانی بهبود یابد و از تجمع مایع جلوگیری شود.

جراحی لوزه سوم

در مواردی که بزرگی لوزه سوم باعث انسداد مجرای استاش شده باشد اقدام به برداشتن لوزه سوم از طریق جراحی می‌شود.( توضیحات کامل لوزه سوم را بخوانید)

روش‌های خانگی و مراقبتی

1. کمپرس آب گرم روی گوش می‌تواند درد گوش را کاهش دهد.
2. قطره روغن زیتون در صورتی که پرده گوش سوراخ نباشد به کاهش درد کمک می‌کند .
3. مصرف مایعات کافی مانند چای یا سوپ به کاهش انسداد مجاری گوش کمک می‌کند.

کم شنوایی کودکان و سمعک 

سمعک با تقویت اصوات و ارسال آن به گوش کودک به بهبود شنوایی و درک گفتار و زبان کمک می‌کند و از تاخیرهای رشدی مرتبط با کم شنوایی جلوگیری می‌کند، که نهایتاً کیفیت زندگی کودک را با افزایش تعاملات اجتماعی و بهبود عملکرد تحصیلی ارتقا می‌دهد.

ویژگی‌های سمعک کودکان 

• طراحی مقاوم در برابر ضربه و رطوبت
• قابلیت تنظیم مجدد برای تطبیق با تغییرات شنوایی
• سیستم‌های پیشرفته حذف نویز و تقویت گفتار

تنظیم دقیق سمعک

سمعک باید توسط ادیولوژیست یا متخصص شنوایی بر اساس نیازهای شنوایی کودک تنظیم شود، این تنظیمات شامل شدت تقویت صدا، تطبیق فرکانس‌ها و ارزیابی عملکرد کلی سمعک می‌باشد.

پایش مداوم سمعک

به دلیل قرارگیری کودکان در سن رشد و رشد سریع لاله گوش و مجرا در کودکان احتمال تغییر در وضعیت شنوایی و اندازه قالب سمعک وجود دارد، بنابراین باید سمعک با توجه به ویژگی‌های فیزیکی و شنوایی کودک به صورت منظم تنظیم و ارزیابی شود.

چالش‌ها و نگرانی‌های والدین

والدین ممکن است در مورد استفاده از سمعک در کودکان مبتلا به عفونت گوش با چالش‌هایی مواجه شوند:

۱_ نگرانی از عفونت‌های مکرر،  عفونت‌های مکرر گوش می‌تواند بر استفاده و عملکرد سمعک تاثیر منفی بگذارد به  همین دلیل تمیز نگه داشتن گوش و سمعک اهمیت زیادی دارد.

۲_  نگهداری و مراقبت از سمعک، والدین باید نحوه تمیز کردن و نگهداری صحیح سمعک را بیاموزند تا از آسیب یا کاهش عملکرد آن جلوگیری کنند.

۳_ پذیرش کودک ، برخی کودکان ممکن است در ابتدا نسبت به استفاده از سمعک مقاومت نشان دهند ،والدین باید با حمایت‌های عاطفی و ایجاد محیطی مثبت کودک را تشویق به استفاده از سمعک کند.

کودک شما نیاز به انجام کدام آزمایش را دارد؟

جهت تعیین نوع آزمایش های شنوایی سنجی کودکان برای کودک ملاک سن کودک و تاریخچه کودک از لحاظ وجود مشکلات حین بارداری مادر و حین تولد کودک می باشد.
چنانچه می خواهیم شنوایی سنجی نوزاد حین تولد انجام دهیم یا پایش شنوایی مرحله اول بهترین گزینه انجام تست OAE می باشد چرا که این تست بسیار ساده بوده و در اسرع وقت بدون نیاز به خواباندن نوزاد انجام می شود ولی بهتر است نتایج تست تا یک ماهگی پایش شود و تکرار شود تا نتایج منفی و مثبت کاذب از بین برود.

اگر نوزاد شما در مرحله اول شنوایی سنجی نوزادان مشکل نداشت در مرحله دوم نیز همین تست OAE برای نوزاد انجام شود. چنانچه نوزاد در مرحله اول جواب نداشته باشد و آن دسته از نوزادانی که دارای فاکتورهای خطر که قبلاً به آنها اشاره شد هستند بهتر است از روش آزمایش AABR برای مرحله دوم استفاده شود.

جهت ارزیابی شنوایی در سنین بالاتر از یک سال بهتر است با توجه به تکامل نوزاد و بهبود شرایط کودک برای آزمایش شنوایی، بهتر هست از مجموعه تست های موجود جهت شنوایی سنجی استفاده کرد:

۱-تست تمپانومتری
۲-تست OAE
۳-تست AABR

این تست ها جز پرکاربردترین تست ها در آزمون های غربالگری نوزادان می باشد. تست تمپانومتری به منظور ارزیابی عملکرد پرده گوش و گوش میانی کودک انجام می شود.  بعضی از کودکان به خاطر وضعیت شیر خوردن دچار عفونت های گوش میانی و گوش درد می شوند بنابراین بهتر است در مرحله اول برای آنها تست تمپانومتری انجام شود تا از این بابت اطمینان حاصل گردد. با استفاده از این تست می توان اوتیت میانی یا عفونت های گوش میانی و پرده گوش در اطفال را شناسایی کرد و در صورت لزوم مداخله دارویی و جراحی برای کودک انجام داد، چرا که ممکن است بعضی کودکانی که دچار اوتیت های مکرر مزمن در گوش میانی باشند نیاز به انجام جراحی و گذاشتن لوله تهویه یا vt در پرده گوش داشته باشند.

کلام آخر

درمان عفونت گوش در کودکان متناسب با نوع و شدت آن متفاوت می‌باشد. دارودرمانی جهت کاهش التهاب یا عفونت موثر است در حالی که در موارد پیچیده‌تر و مزمن و عدم پاسخ دارو درمانی از روش‌های جراحی استفاده می‌شود. چنانچه هیچ یک از این روش‌ها جهت بهبود کم شنوایی در کودکان موثر نباشد به دلیل حساس بودن سن کودک و قرار گرفتن در سن آموزش و یادگیری و داشتن شنوایی نرمال استفاده از سمعک برای کودک حتمی می‌باشد و می‌توان از بروز عوارض ثانویه و جدی‌تر جلوگیری کرد.