«ضیافت کشتارگاه»؛ تبلور ظرفیت‌های ملی ِ تئاتر اصفهان

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها- امیر صفایی پور: در چند شب گذشته آنها که از حوالی میدان نقش جهان گذشته‌اند، احتمالاً از حدود ساعت ۸.۳۰ شب به بعد صداهای رسای زن و مردانی را شنیده اند که از پشت عالی قاپو نه تنها با مخاطبان انبوه روبه روی خود که با مردم اصفهان و ایران به گفتگویی پر ماجرا اما عمیق مشغول هستند.
روشنی تئاتر ضیافت کشتارگاه از عمارت ۱۰۰ ساله سعدی تلالو نور تئاتر معاصر را با رنگ‌های اصفهان در آمیخته و تاریکیِ سکوت و سکون ادعایی مدعیانِ (کاش یک شب در اصفهان تاتر بود) را پس می‌زند.
این اجرا از جنبه‌های بسیاری نه تنها با معیار تئاتر اصفهان که در سطح ملی یکه و یگانه است در این مجال اندک تنها به دو دسته از ویژگی‌های آن اشاره می‌شود.
ویژگی‌های زیبایی شناختی
کارگردانی اصغر خلیلی هنرمند هوشمند اصفهانی دارای مجموعه‌ای از عناصر زیبایی شناختی معیار است، انتخاب موضوعی با قابلیت استعاره‌سازی همراه با داستان گویی به قاعده و سر راست، پرهیز از شعار زدگی و ارائه یک تئاتر با درون مایه مذهبی به جای سوگنمایش و آئین‌های نمایشی، انتخاب صحیح بازیگران چه در نقش‌های اصلی و چه فرعی و توانایی بالفعل کردن تمام قابلیت‌های آنان در حس و بدن و بیان و انتخاب و خلق فضای اجرایی خارج از محیط رسمی تئاتر و در هم آمیزی بنا و میزانسن و رسیدن به اجرایی محیطی کارآمد از ویژگی‌های بارز آثار وی است؛ در این زمینه باید به یاد داشت که صرف اجرای یک تئاتر در بیرون از سالن تاتر را نمی‌توان خلاقیت کارگردانی دانست، بلکه آفرینش فضا، مکان دیگرگون و آشنایی زدایی شده از دل معماری موجود معیار مهم زیبایی شناسانه تئاتر محیطی است.
همچنین ارائه اجرایی معاصر و دغدغه مند که در میزانسن و ریتم طیف گسترده مخاطبان از عام تا خاص را درگیر لایه‌های معنایی و نشانه شناسی اجرا می‌کند، اهل فن شاید بهتر بدانند که جمع این موارد در یک اجرا آن را در مقایسه با معدل اجراهای گوناگون تئاتر در سطح کشور و به خصوص پایتخت، در تراز اول کیفیت قرار می‌دهد و همین امر اهمیت زیباشناسانه آفرینش اصغر خلیلی و گروهش را دوچندان می‌کند.آنها ظرفیت‌های بالقوه تئاتر اصفهان را به نیکویی بالفعل کرده‌اند و راهی را در تئاتر ایران گشوده اند که افق‌های روشنی در ادامه آن پدیدار خواهد شد.
ویژگی‌های اجتماعی
تئاتر با هر تعریفی هنری اجتماعی است که در سه سطح اجراگران، مخاطبان و مفسران، کنشمندی و مشارکت اجتماعی شهروندان را بر می‌انگیزد. یکی از روش‌های این کنشگری گفتگو است، گفتگو به معنای آمادگی ذهنی و گشودگی فکری برای تفسیر، تأویل و تغییر در مفاهیم و ساختارهای اجتماعی..از همین رو است که تاتر معیار اصلی فرهنگ در جوامع به حساب می‌آید، هنری زنده که در آن گفتگو در زمان حال و با رویکرد سازنده به آینده معنا می‌شود.
ضیافت کشتارگاه در چند سطح، سنجیده و آگاهانه وارد گفتگویی اجتماعی می‌شود و ورای سرگرمی و لذت تماشا ابعاد فرهنگی تئاتر را در جامعه معاصر ایران به رخ می‌کشد.
گفتگو با تاریخ: خلیلی با انتخاب روایت‌هایی فراموش شده و بعضاً مهجور از تاریخ مردم و نه حاکمان، از تاریخ به عنوان گذشته ناموجود عبور می‌کند و گره‌های ذهنی و روانی حل نشده ی یک اجتماع را دوباره به قضاوت مخاطبانش می‌گذارد.
گفتگو با آئین: در سال‌های اخیر توجه به شور در مراسم و آئین‌های محرم بسیار پر رنگ تر از توجه به شعور و یا به عبارت بهتر وجوه اخلاقی -عقلانی این دستاورد انسان ساز تشیع ایرانی بوده است. اصغر خلیلی و مریم سلیمی به عنوان نویسندگان نمایشنامه جسارتِ در انداختن گفتگو بر پایه‌ی خرد خلاق و شعور انتخاب گر را به خود داده اند و تماشاگران را بدون اجبار و شعار وارد منشوری از ایده‌های منطقی، دلایل اخلاقی و معذورات اجتماعی شخصیت‌ها می‌کنند، تا خود بسنجد و برگزیند.
روایت زنانه و زنان روایت گر: در این تئاتر واکنش و پاسخی است درخور به گفتمان اجتماعی چند سال اخیر که گاه با غوغاسالاری بدخواهان ایران از مسیر انصاف و حقیقت جویی منحرف گشته است، قهرمانان زن ضیافت کشتارگاه نه تنها روایتگر داستان خود هستنند که داعیه دار روایت جامعه و نیز ارزش‌های مقدس آنند و این داعیه داری را چون میراثی گرانبها از نسلی به نسل دیگر می‌رسانند تا مخاطب امروز هم گفتگوی اجتماعی خود را بر پایه زنانگی روایت پی بگیرد و جان و جهان ایرانی را که در آن نه تنها تن زن که روح زنانه زایا و ماناست باز شناسد.
سطح دیگری از گفت‌وگو که ضیافت کشتارگاه آغاز گر آن بوده را می‌توان گفتگوی تولید محور دانست. فرایند تولید تئاتر مخصوصاً تولیداتی که مخاطب وسیع را در نظر دارند، فرایندی مشکل و پیچیده است، که گاه مستلزم هماهنگی و همکاری چندین نهاد متولی فرهنگی است، در تاتر ایران این هماهنگی بسیار دیر به دیر و شاید به ندرت اتفاق می‌افتد.
در حیطه مدیرت فرهنگی در اصفهان و بالطبع در ایران ضیافت کشتارگاه نمونه موفقی از سعه صدر، همکاری و هم افزایی مدیران فرهنگی است که می‌تواند راهگشابرای تولیدات آینده باشد؛ به هر طریق ضیافت کشتارگاه فرصت مغتنمی است برای اهالی فرهیخته و هنر دوست اصفهان که با مشارکت خود هم لذت تماشای تاتر را تجربه کنند و هم به قوام گفتگوی اجتماعی بیفزایند که مسلماً تأمین کننده (خیر عمومی) است و مگر هدف عالی هنر جز این می‌تواند باشد؟