برای والدینی که می خواهند بدانند چگونه کودکان بیش فعال را کنترل کنند، نکاتی را به اشتراک می گذاریم تا بتوانید به جای استرس در مورد رفتار و بدتر کردن آن، روی کودک تمرکز کنید.
روال‌های منظم ایجاد کنید
ایجاد روال‌های ساختاریافته به‌خصوص برای کودکان مبتلا به بیش فعالی (ADHD) اهمیت ویژه‌ای دارد. این روال‌ها کمک می‌کنند کودک شما احساس نظم و امنیت بیشتری کند؛ زیرا می‌داند چه چیزی در انتظارش است و چه کاری باید انجام دهد. با داشتن برنامه‌های منظم، کودک شما کمتر دچار سردرگمی و استرس می‌شود و در نهایت اعتماد به نفسش افزایش پیدا می‌کند.
یک برنامه روزانه که شامل زمان مشخصی برای خواب، غذا، بازی و انجام تکالیف باشد، کودک شما را در مسیر درست نگه می‌دارد. این برنامه به او کمک می‌کند به‌طور منظم به کارهای خود برسد و از این طریق حس موفقیت و رضایت بیشتری به دست آورد. با این روش، نه‌تنها کودک بهتر به تکالیف و وظایفش می‌پردازد، بلکه با حفظ این روال در زندگی اجتماعی و مدرسه نیز به موفقیت بیشتری دست می‌یابد.
برای اجرایی کردن این روال‌ها، با کودک خود همکاری کنید و یک چک لیست از کارهای روزانه، آماده شدن برای خواب و مدرسه تهیه کنید. همچنین، استفاده از برنامه‌ریزی روزانه می‌تواند به او کمک کند که از تکالیف درسی خود آگاه باشد و آنها را به‌موقع انجام دهد. اختصاص دادن زمان و مکان مشخص برای انجام تکالیف درسی و استفاده از تایمر برای تنظیم زمان نیز می‌تواند مؤثر باشد. این روش‌ها به کودک کمک می‌کنند بهتر تمرکز کند و عملکرد بهتری داشته باشد.
تشویق کردن او به استفاده از ابزارهایی مانند فیجت یا حرکات بین فعالیت‌ها نیز می‌تواند به حفظ تمرکز و کنترل بهتر انرژی کمک کند.
حواس‌پرتی را در حین انجام وظایف کاهش دهید
برای بهبود تمرکز کودک بیش فعال و کاهش حواس‌پرتی او در حین انجام وظایف، باید محیط مناسبی را فراهم کنید که توجه او را به فعالیت اصلی جلب کند. کودکان به‌ویژه در سنین پایین، به راحتی تحت تأثیر محیط اطراف قرار می‌گیرند و این می‌تواند منجر به کاهش تمرکز و افت کیفیت عملکردشان شود.
ایجاد یک محیط آرام و بدون عوامل مزاحم مانند صداهای ناخواسته یا وسایل الکترونیکی کمک می‌کند تا کودک بیش فعال بهتر بتواند وظایف خود را انجام دهد. خاموش کردن تلویزیون، تبلت و رادیو و دور نگه داشتن کودک از منابع حواس‌پرتی نظیر پنجره‌ها یا درها، به ایجاد فضای مناسب کمک می‌کند.
توصیه می‌شود که فضای کاری کودک را طوری تنظیم کنید که او در آن احساس راحتی کند و امکان تمرکز طولانی‌مدت داشته باشد. به علاوه، به جای مجبور کردن او به نشستن طولانی‌مدت، می‌توانید فعالیت‌ها را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کنید و بین هر بخش زمانی برای استراحت در نظر بگیرید.
برای تشویق و تقویت رفتار مثبت، سیستم پاداش‌دهی می‌تواند موثر باشد. برای مثال، هر بار که کودک یک کار را به خوبی به پایان می‌رساند، می‌توانید به او جایزه دهید تا او به ادامه کار و تلاش بیشتر ترغیب شود.
فضاهای بازی فعال طراحی کنید
طراحی فضاهای بازی فعال برای کودکان بیش فعال می‌تواند نقش مهمی در توسعه انضباط و منظم کردن آنها در سنین پایین داشته باشد. ایجاد یک محیط اختصاصی برای بازی به کودک این امکان را می‌دهد که در فعالیت‌های سرگرم‌کننده و خلاقانه شرکت کند و در عین حال یاد بگیرد که پس از اتمام بازی، باید اسباب‌بازی‌های خود را به جایگاه مشخص بازگرداند. این رویکرد از همان ابتدا به فرزند شما مهارت‌هایی مانند مسئولیت‌پذیری و نظم را آموزش می‌دهد، که در آینده زندگی‌اش تأثیر مثبتی خواهد داشت.
برای جذاب‌تر کردن فضاهای بازی، استفاده از رنگ‌های شاد و عناصر سرگرم‌کننده می‌تواند تجربه بازی را برای کودکان هیجان‌انگیزتر کند. برای این منظور، می‌توانید ایده‌های خلاقانه‌ای مانند نصب چادر بازی کوچک، خانه عروسکی، یا ایجاد گوشه‌ای مخصوص برای نقاشی را در نظر بگیرید. این فضاهای خاص، ضمن اینکه باعث تحریک خلاقیت کودک می‌شوند، محیطی شاد و دلپذیر برای او فراهم می‌کنند تا به راحتی در آنها وقت خود را بگذراند.
مهم این است که این فضاها نه‌تنها زیبا و جذاب باشند، بلکه به کودک کمک کنند تا ازطریق بازی و سرگرمی، نظم و مسئولیت‌پذیری را بیاموزد.
از تایمرها و سیستم‌های پاداش استفاده کنید
استفاده از تایمر و سیستم‌های پاداش می‌تواند به‌عنوان یک روش مؤثر برای کمک به کودکان بیش فعال به کار رود. وقتی شما یک تایمر تنظیم می‌کنید، کودک ترغیب می‌شود تا در یک بازه زمانی مشخص تمرکز بیشتری داشته باشد و به هدف خود برسد. این نوع مدیریت زمان می‌تواند به او کمک کند تا تمرین کند چگونه کارهای خود را در زمان محدود انجام دهد و از حواس‌پرتی جلوگیری کند.
در مورد پاداش، لازم نیست که این پاداش‌ها گران‌قیمت یا بزرگ باشند. حتی پاداش‌های کوچک و ساده، مانند تماشای یک کارتون، سرو غذای مورد علاقه، یا بازی کردن با اسباب‌بازی‌های دلخواه، می‌توانند انگیزه‌ای قدرتمند برای او ایجاد کنند. این نوع تشویق‌ها باعث می‌شوند کودک شما به تدریج رفتارهای مثبت خود را تقویت کند و بیشتر تلاش کند تا عملکرد بهتری داشته باشد.
از آنجا که کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب بیشتر از دیگر کودکان مورد انتقاد قرار می‌گیرند، تحسین و تشویق نقش حیاتی در افزایش عزت‌نفس آنها دارد. شما باید تلاش کنید رفتارهای خوب کودک را بیشتر از رفتارهای نادرست او تحسین کنید. درواقع، به ازای هر انتقاد، حداقل پنج تحسین لازم است تا تعادل مثبت حفظ شود و کودک شما به‌طور مداوم احساس ارزشمندی کند.
ورزش منظم را در اولویت قرار دهید
اولویت دادن به ورزش منظم می‌تواند نقش مهمی در کمک به کودکان بیش فعال ایفا کند. فعالیت‌های بدنی مانند ورزش، یوگا و مدیتیشن نه تنها به بهبود وضعیت جسمانی کودک کمک می‌کنند بلکه به‌طور مستقیم تمرکز ذهنی و توانایی او در مدیریت انرژی‌هایش را افزایش می‌دهند. با وارد کردن تمرینات ورزشی ساده در برنامه روزانه کودک، او از نظر جسمی فعال می‌ماند و مهارت‌های جدیدی یاد می‌گیرد که به بهبود تمرکز و کاهش انرژی اضافی کمک می‌کنند.
از غذاهای تقویت‌کننده مغز استفاده کنید
تغذیه سالم تأثیر چشمگیری بر سلامت و عملکرد مغزی کودکان دارد. یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از مواد مغذی می‌تواند به بهبود توانایی‌های شناختی، تمرکز و یادگیری کودکان بیش فعال کمک کند و در نتیجه زندگی روزمره و تحصیلی آنها را بهبود بخشد.
برای کودکان مبتلا به اختلالاتی مانند بیش فعالی و وسواس فکری عملی، تنظیم رژیم غذایی می‌تواند تأثیر مثبت زیادی داشته باشد. برخی از این کودکان حتی با تغییرات مناسب در تغذیه، بهبود چشمگیری نشان می‌دهند. یکی از اولین قدم‌ها در این راستا حذف غذاهای فرآوری‌شده، شکر اضافی، نمک زیاد و هر گونه مواد غذایی بسته‌بندی‌شده و ناسالم است. به جای این موارد، باید به فرزندتان غذاهای تازه، خانگی و ارگانیک بدهید که فاقد مواد نگهدارنده و افزودنی‌های مصنوعی باشند.
غذاهایی که به‌طور طبیعی غنی از مواد مغذی هستند، مانند سبزیجات، میوه‌ها، آجیل، ماهی‌های چرب (مانند سالمون) و غلات کامل، می‌توانند به تقویت عملکرد مغز و بهبود خلق و خو کمک کنند. این رژیم غذایی سالم نه تنها به تنظیم رفتار کودک بیش فعال کمک می‌کند، بلکه سبک زندگی و سلامت روانی و جسمی او را نیز بهبود می‌بخشد.
مطمئن شوید کودک خواب کافی دارد
برای اطمینان از خواب کافی کودک، باید توجه داشته باشید که اکثر کودکان خردسال ممکن است از خوابیدن خودداری کنند تا از به بازی و فعالیت‌هایشان برسند. به‌عنوان والدین، باید به پیروی کودک بیش فعال از یک برنامه خواب منظم توجه کنید تا کودک از خواب کافی برخوردار شود.
این امر می‌تواند با معرفی زمان‌های کوتاه چرت در طول روز و ایجاد زمان خواب منظم در شب محقق شود. خواب کافی به ترشح هورمون‌های رشد و افزایش آرامش کودک بیش فعال شما کمک می‌کند.
برنامه‌ریزی منظم قبل از خواب نیز می‌تواند به آرامش کودکان و آماده شدن آنها برای خواب کمک کند. این برنامه‌ریزی ممکن است شامل فعالیت‌هایی مانند خواندن کتاب، حمام کردن یا گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش باشد.
وظایف را به بخش‌های کوچک تقسیم کنید
کارهای بزرگ می‌توانند برای کودکانی که بیش فعال هستند، بسیار دلهره‌آور باشند. بنابراین، بهتر است این فعالیت‌ها را به مراحل کوچک‌تر و قابل دستیابی تقسیم کنید. این کار نه تنها فرصت‌های زیادی برای دستیابی به موفقیت فراهم می‌آورد، بلکه به شما این امکان را می‌دهد حمایت و تمجید بیشتری به کودک ارائه دهید.
از برنامه‌های بصری استفاده کنید
برای کمک به فرزندانتان در درک و رعایت برنامه‌های منظم، از نشانه‌های بصری استفاده کنید. این برنامه‌های دیداری می‌توانند به کودکان، به‌ویژه آن‌هایی که کوچک‌تر هستند یا با مشکلات یادگیری مواجهند، کمک کنند تا برنامه‌های روزمره‌شان را بهتر درک کرده و حفظ کنند.
انتظارات را به‌صورت واضح بیان کنید
اطمینان حاصل کنید که فرزندتان دقیقاً از انتظارات هر بخش از برنامه‌اش آگاه است. به عنوان مثال، در طول زمان‌های مشخص برای مطالعه، باید بداند که این زمان مخصوص تمرکز روی درس‌ها و مطالعه است.
در اجرای قوانین و برنامه‌ریزی انعطاف‌پذیر باشید
پایداری در برنامه‌ریزی ضروری است، اما سخت‌گیری بیش‌ازحد می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. ایجاد تغییرات در برنامه زمانی، مانند آخر هفته‌ها یا تعطیلات، اشکالی ندارد. هدف اصلی این است که برنامه کلی را حفظ کنید در حالی که امکان انعطاف‌پذیری نیز فراهم باشد.
فهرستی از کارهای خانه تهیه کنید
به فرزندتان کمک کنید تا فهرستی از کارهایی که باید انجام دهند تهیه کند. اغلب کودکان فرصتی برای کمک به کارهای خانه پیدا نمی‌کنند و در نتیجه با انرژی زیاد خود به فعالیت‌های دیگر می‌پردازند. بهتر است با اختصاص وظایف ساده مانند پر کردن بطری‌های آب، برداشتن کتاب از قفسه، یا گذاشتن حوله در جای خود، به آنها مسئولیت بدهید.
همچنین، اجازه دهید فرزندتان فهرست کارهایی که به او محول کرده‌اید را همراه داشته باشد. این کار به آنها اعتماد به نفس، احساس نیاز و مسئولیت بیشتری می‌دهد و همچنین به عنوان یک مرجع بصری برای جلوگیری از حواس‌پرتی عمل می‌کند.
قوانین روشن برای مدیریت خانه وضع کنید
ضرب‌المثل معروفی وجود دارد که می‌گوید: «در جامعه‌ای که قانون وجود ندارد، هیچ‌کس مسئولیت نمی‌پذیرد.». برای مدیریت خانه و برخورد با کودک بیش فعال باید قوانین روشنی تعیین کنید.
کودکان بیش فعال ممکن است به‌دلیل عدم وضوح در قوانین و دستورالعمل‌ها دچار بی‌قراری شوند و ندانند چه باید کنند. برای کمک به مدیریت تکانه‌های خود، والدین باید دستورالعمل‌های واضح و ساده‌ای ارائه دهند که کودک بتواند از آنها پیروی کند.
این قوانین و دستورالعمل‌ها می‌توانند به شکل یک جدول زمانی باشند که شامل زمان بیدار شدن، زمان آماده شدن، زمان غذا خوردن، زمان تفریح و زمان چرت زدن باشند. چنین برنامه‌ای به کودک کمک می‌کند تا الگوی منظمی در زندگی خود داشته باشد و احساس مسئولیت کند؛ زیرا می‌داند چه انتظاراتی از او وجود دارد. بنابراین، برای مدیریت مؤثر کودک بیش فعال، داشتن قوانین روشن ضروری است.
محدودیت ها و پتانسیل های کودک بیش فعال خود را بپذیرید
وقتی کودک بیش‌فعال است، این رفتار ناشی از عمد یا شرارت نیست. بنابراین، نیازی به سرزنش، محکومیت یا انتقاد از او نیست؛ زیرا این کار می‌تواند روند بهبود بیش فعالی را به تأخیر بیندازد. همچنین، مهم است که درک کنید هر کودک منحصر‌به‌فرد است و نمی‌توان انتظار داشت که فرزند شما دقیقاً مانند فرزند همسایه رفتار کند.
اگرچه فرزند همسایه ممکن است آرام و ساکت باشد، این ویژگی‌ها را نمی‌توانید به زور به فرزندتان تحمیل کنید. باید بپذیرید که فرزندتان طبیعتاً بیش فعال است و شرایط را بر اساس نیازهای او مدیریت کنید. باید وقت بگذارید تا بفهمید که او به چه چیزهایی علاقه‌مند است و اجازه دهید انرژی زیادش را در این فعالیت‌ها صرف کند.
پیچیدگی‌ها را ساده کنید
یکی از چالش‌های اصلی در کار با کودکان بیش فعال، دشواری در درک و اجرای دستورالعمل‌ها است. برای رسیدگی به این مسأله و حفظ آرامش خود، لازم است هر دستوری را که به فرزندتان می‌دهید، به ساده‌ترین شکل ممکن بیان کنید.
همچنین، در حین ارائه دستورالعمل‌ها، او را تشویق کنید که به شما نگاه کند. این کار به بهبود توانایی او در تمرکز کمک می‌کند. پس از اینکه مطمئن شدید دستورالعمل‌ها را به درستی دریافت کرده است، از او بخواهید که آنها را برای شما تکرار کند.
اگر فرزندتان می‌تواند بخواند، دستورالعمل‌ها را مکتوب کنید و در مکان‌های قابل مشاهده مانند تخته سفید اتاق، درب یخچال یا درب اتاقش نصب کنید.
زمان سرگرمی فرزندتان را با نظم و ریتم برنامه‌ریزی کنید
فرزند بیش فعال شما نیاز به زمان‌های خوش‌گذرانی و تفریح دارد. برای این که او از اوقات خوشی محروم نشود، بین فعالیت‌ها و در طول دوره‌های طولانی نشستن بر روی صندلی زمان‌های استراحتی را در نظر بگیرید. برنامه‌ای را طراحی کنید که به او فرصت دهد تا انرژی اضافی خود را تخلیه کند.
یک زمان بازی منظم و با ریتم مشخص را در برنامه روزانه او بگنجانید. افزودن ساختار به فعالیت‌ها به کودک جهت می‌دهد و ریتم به او تعادل می‌بخشد. به‌عنوان مثال، می‌توانید آهنگی با ریتم مشخص را برای هماهنگ کردن حرکات او هنگام پیاده‌روی معرفی کنید. همین کار را برای سایر فعالیت‌ها مانند پریدن، دویدن، نشستن، یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها انجام دهید. این روش به بهبود هماهنگی و آرامش فرزندتان کمک می‌کند؛ زیرا ریتم آهنگ به همراه بازی به ایجاد یک روال منظم کمک می‌کند.
از تکنیک‌های آرام‌سازی مؤثر استفاده کنید
برای کمک به فرزند بیش فعال خود، می‌توانید از چندین تکنیک آرام‌سازی استفاده کنید. به‌عنوان مثال، او را تشویق کنید که روی تاب بنشیند و اجازه دهید تاب به آرامی حرکت کند. همچنین می‌توانید در این زمان موسیقی ملایم و آرامش‌بخشی پخش کنید تا به آرامش اعصاب او کمک کند. تمرین تنفس عمیق نیز یکی دیگر از تکنیک‌های مؤثر آرام‌سازی است که می‌توانید به او آموزش دهید.
این تکنیک‌ها به کودک کمک می‌کنند تا آگاهی بیشتری از بدن خود پیدا کند و احساساتش را بهتر درک کند، در نتیجه به او کمک می‌کنند تا یاد بگیرد چگونه خود را کنترل کند.
به فرزندتان در برقراری روابط و تقویت مهارت‌های اجتماعی و دوستی‌ها کمک کنید
با الگوی رفتاری که می‌خواهید فرزندتان از آن پیروی کند، شروع کنید. سعی کنید سه تا پنج روز در هفته زمانی خاص را به دور از هرگونه مزاحمت و بدون استفاده از صفحه‌نمایش به فرزندتان اختصاص دهید تا رابطه والد و فرزندی بینتان تقویت شود. به او کمک کنید حداقل یک دوست نزدیک پیدا کند. برای کودکان کوچک‌تر، ممکن است نیاز باشد والدین در ترتیب دادن و میزبانی قرارهای بازی یا مشارکت در فعالیت‌هایی که هم‌سن‌های او حضور دارند، پیشقدم شوند. همچنین می‌توانید راهکارهایی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی فرزندتان بیاموزید.
استفاده از رفتاردرمانی برای آموزش مهارت ها به کودک
رفتار درمانی کودکان به برطرف کردن رفتارهای ناسالم کمک کرده و به آنها می‌آموزد مهارت‌های زندگی مانند توانایی مدیریت استرس، خشم و ناامیدی را فرا بگیرد.
رفتار درمانی نه تنها بر روی کیفیت زندگی کودک مبتلا به مشکلات رفتاری، بلکه بر روی افرادی که از او نگهداری می‌کنند نیز تأثیرگذار است. رفتاردرمانی به برطرف کردن رفتارهای ناسالم کودک کمک می کند و به او می‌آموزد مهارت‌های زندگی مانند توانایی مدیریت استرس، خشم و ناامیدی را فرا بگیرد و در نهایت منجر به رفع مشکلات درسی و اجتماعی او می‌شود. برای آشنایی بیشتر با رفتاربمانی کودکان ، اینجا کلیک کنید.
جمع‌بندی
با توجه به نکات گفته شده، برای رفتار مؤثر با کودکان بیش فعال، مهم است که با صبر و درک به نیازهای خاص آنها پاسخ دهید. ایجاد یک برنامه روزمره منظم با قوانین و انتظارات روشن به کودک کمک می‌کند تا احساس امنیت و مسئولیت بیشتری داشته باشد. دستورات را ساده و واضح بیان کنید و برای جلب توجه او از تماس چشمی یا لمس ملایم استفاده کنید. همچنین، تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق و فعاه کودک کمک می‌کند تا بهتلیت‌های منظم بدنی به تخلیه انرژی اضافی و آرامش او کمک می‌کند. فراهم کردن محیطی مثبت با تشویق و تقویت رفتارهای خوب، ایجاد دوستی‌ها، و تقویت مهارت‌های اجتماعی از جمله راهکارهایی است که بر با شرایط خود سازگار شود و علائم بیش فعالی را مدیریت کند.
💬 نظرات خود را با ما در میان بگذارید