کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال – تمرین های کاربردی

در کاردرمانی از حوزه‌های مختلفی مانند جامعه‌شناسی، عصب‌شناسی، آناتومی و روانشناسی برای طراحی برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده استفاده می‌شود. این حوزه‌ها چالش‌های جسمی و ذهنی خاص هر کودک را هدف قرار می‌دهند و عملکرد روزانه و کیفیت زندگی کلی کودک را بهبود می‌بخشند.

با این حال، متأسفانه کاردرمانی به دلیل محدودیت‌های مکانی، هزینه‌ها یا محدودیت‌های خدمات مدرسه برای بسیاری از کودکان در دسترس نیست. بنابراین برای این کودکان و سایر کودکانی که کاردرمانی در منزل برایشان مفید است، چندین تمرین توسط کاردرمانگران طراحی شده‌اند که والدین می‌توانند از آن‌ها برای بهبود عملکردهای اجرایی، تشویق استقلال و تقویت عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودکان بیش فعال استفاده کنند. با استفاده از این تمرین‌های ساده در خانه، می‌توانید اجزای ضروری کاردرمانی را به برنامه درمان بیش فعالی کودک خود اضافه کنید.

از تصاویر و جوایز برای جلوگیری از فعالیت بیش‌ازحد کودک و تشویق پشتکار او استفاده کنید.

کودک مبتلا به بیش فعالی در هنگام مواجهه با پروژ‌ه‌ای چند مرحله‌ای دچار خستگی و بی‌حوصلگی می‌شود. کاردرمانگران به کودکان آموزش می‌دهند که چگونه وظایف را به بخش‌های کوچک و قابل مدیریت تقسیم کنند و حفظ انگیزه در طول هر مرحله را به کودک می‌آموزند. والدین نیز می‌توانند همین روش‌ها را در خانه به کار گیرند و با استفاده از تصاویر و پاداش‌های ملموس، پیشرفت تدریجی کودکان را تشویق ‌کنند.

تصاویر و سایر نشانه‌های بصری برای مغز کودکان مبتلا به بیش فعالی جذاب هستند. این تصاویر باید با نوع وظیفه کودک مطابقت داشته باشند. به عنوان مثال، کودکی که مشغول تمیز کردن اتاق خود است، می‌تواند از نقشه‌ای فیزیکی استفاده کند که مناطقی را که باید ابتدا تمیز شوند، مشخص می‌کند. کودکی که برای شروع تکالیف خود مشکل دارد، ممکن است با دیدن برنامه‌ای مکتوب که زمان انجام هر تکلیف را مشخص می‌کند، انگیزه پیدا کند. برای بسیاری از کودکان مبتلا به بیش فعالی، عبارت «برو اتاقت رو تمیز کن و تکالیفت رو انجام بده» بی‌فایده است. اما تقسیم وظایف به کارهای کوچک‌تر بر روی کاغذ می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد.

همچنین، جوایز بسته به نوع وظیفه و انگیزه هر کودک متفاوت خواهند بود. به عنوان مثال، کودکی که شیرینی دوست دارد، ممکن است برای تمام کردن هر فصل از کتاب، یک تکه آب‌نبات دریافت کند. یا کودکی که عاشق بازی‌های ویدیویی است،‌ اگر بداند پس از اتمام کار می‌تواند ۲۰ دقیقه پلی استیشن بازی کند، احتمالاً به خواندن ادامه می‌دهد.

برای تنظیم انتظارات و دستورالعمل‌های واضح، از برنامه‌ای مشخص استفاده کنید.

کودکان مبتلا به بیش فعالی با کمک قوانین واضح، انتظارات مشخص و تعیین مسئولیت‌ها به وظایف خود آگاه می‌شوند. به همین دلیل، کاردرمانگران از سرفصل‌های مشخصی استفاده می‌کنند که به کودکان اجازه می‌دهد دقیقاً بدانند که از آن‌ها در یک زمینه یا فعالیتی خاص چه انتظاری می‌رود. دستورالعمل‌های مبهم مانند «من ازت انتظار دارم تکالیفت رو درست انجام بدی» می‌توانند باعث سردرگمی و استرس شوند. به جای اینگونه دستورالمعل‌ها، یک برنامه مکتوب تهیه کنید که کودک بتواند قبل از شروع کار به آن مراجعه کند تا از سردرگمی جلوگیری شده، استقلالش تقویت شود و تصویری روشن از موفقیت به دست آورد.
در خانه، برای هر فعالیتی مانند تکالیف مدرسه یا کارهای روزانه برنامه‌ای خاص تهیه کنید. می‌توانید آن‌ها را به صورت آنلاین دانلود کرده یا خودتان آماده کنید و با فرزندتان یا به‌طور جداگانه پر کنید. بسته به سن و سطح بلوغ کودک، می‌توانید از اعداد، حروف یا نمادها برای نمره‌دهی استفاده کرده و برنامه را به میزان نیاز ساده یا پیچیده کنید.

برای مدیریت بهتر احساسات، منطقه‌ای آرام در خانه ایجاد کنید.

کودکان مبتلا به بیش فعالی، ناتوانی‌های یادگیری یا چالش‌های حسی در هنگام مواجهه با وظایف یا انتظارات نامناسب از نظر رشدی، دچار فروپاشی می‌شوند. کاردرمانگران این فروپاشی‌ها را پیش‌بینی کرده و برای کمک به مدیریت آن، «مناطق آرام» ایجاد می‌کنند. این فضاها به کودک اجازه می‌دهند تا در مواقع ناامیدی یا فشار زیاد به این مکان پناه ببرد و آرام شود. 

در خانه منطقه‌ای آرام برای کودک آماده کنید تا بتواند قبل از فروپاشی و از دست دادن کنترل به این مکان برود. منطقه آرام می‌تواند هر جایی مانند اتاق خواب اضافی یا گوشه‌ای از آشپزخانه باشد. این فضا را با وسایلی آرامش‌بخش مانند پتو، جعبه اسباب‌بازی‌های آرامش‌بخش و یک آی‌پد پر از موسیقی ملایم و آرامش‌بخش پر کنید. این منطقه باید به کودک کمک کند تا نفس عمیق بکشد، احساسات خود را (چه مثبت و چه منفی) به طور کامل تجربه کند و یاد بگیرد زمانی که عصبانیت یا استرس شروع به افزایش می‌کند، خود را آرام کند.

یک رژیم حسی مناسب ایجاد کنید.

کودکانی که نیازهای حسی پیچیده‌ای دارند، می‌توانند از یک «رژیم حسی» شامل فعالیت‌هایی که به بدن آن‌ها کمک می‌کنند ورودی‌های حسی موردنیاز خود را دریافت کنند، بهره‌مند شوند. این موضوع به‌ویژه در مورد یادگیری تحصیلی که معمولاً جزو نیازهای اساسی کودک است، اهمیت دارد. 

کاردرمانگران بهترین متخصصان برای طراحی رژیم حسی متناسب با نیازهای خاص کودک هستند، اما شما نیز می‌توانید از برخی اصول کلی برای طراحی فعالیت‌های حسی برای فرزند خود استفاده کنید. به‌عنوان مثال، انجام کارهای سنگین مانند هل دادن یا کشیدن اجسام سنگین می‌تواند برای اکثر کودکان با نیازهای حسی پیچیده، مفید باشد. همچنین، استفاده از توپ‌های ورزشی برای نشستن پشت میز یا میزهای ایستاده می‌تواند به ارائه ورودی فیزیکی موردنیاز دانش‌آموزان برای توجه بهتر در کلاس درس یا در خانه کمک کند. اصلاحات کوچک مانند خرید لباس بدون برچسب یا استفاده نکردن از نور فلورسنت نیز می‌تواند در حفظ تعادل حسی کودک مؤثر باشد.

حواس‌پرتی را با ترفندهای خاص کم کنید.

کاردرمانگران از ابزارها و تکنیک‌های مختلفی برای تقویت تمرکز و بهبود دامنه توجه کودکان بیش فعال استفاده می‌کنند. برخی از این ابزارها، مانند اسباب‌بازی‌های فیجت (آرامش‌بخش)، برای والدین کودکان مبتلا به بیش فعالی شناخته‌شده هستند. فیجت‌ها در انواع مختلف و اندازه‌های کوچک عرضه می‌شوند و می‌توانند به راحتی در جیب قرار گیرند تا بدون جلب توجه استفاده شوند.

علاوه بر این، برخی ترفندهای کمتر شناخته‌شده مانند استفاده از کاغذ رنگی به جای کاغذ سفید برای کاهش حواس‌پرتی وجود دارند. مغز کودکان بیش فعال می‌تواند تحت تأثیر صفحات سیاه و سفید که ممکن است در اثر نور شدید مغشوش شوند، تحریک شود. برای کمک به تمرکز بهتر، می‌توانید تکالیف فرزندتان را اسکن کرده و بر روی کاغذهای آبی، سبز یا هلویی چاپ کنید، که یک روش ارزان و مؤثر برای کاهش حواس‌پرتی است.

از ذهن‌آگاهی برای پایدارسازی مغز کودک بیش فعال استفاده کنید

آیا تا به حال پیش آمده است که بعد از رسیدن به خانه متوجه شوید که جزئیات مسیر خود را به یاد نمی‌آورید؟ بدن ما به گونه‌ای طراحی شده است که از روال‌های تکراری پیروی می‌کند و گاهی‌اوقات به لحظات توجه نمی‌کنیم. این تمایل طبیعی در کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است با افزایش رفتارهای تکانشی و اضطراب همراه باشد. کاردرمانگران از تکنیک‌های ذهن‌آگاهی برای کمک به کودکان استفاده می‌کنند تا در روال‌های روزمره‌شان به ثبات برسند و استرس ناشی از احساس بی‌کنترلی را کاهش دهند.

پایدارسازی مغز می‌تواند به معنای استفاده از یک رایحه آرامش‌بخش هنگام انجام تکالیف کودک باشد. این کار به تمرکز کودک و حضور مؤثر او در این بخش از فعالیت‌های روزانه (که گاهی‌اوقات برای کودک خسته‌کننده هستند) کمک می‌کند. کودکانی که اضطراب شدید دارند، می‌توانند با توجه به جنبه‌های خاصی از دنیای اطراف خود به آرامش برسند. به‌عنوان مثال، از کودک خود بخواهید که یک نفس عمیق بکشد و سپس یک شی قرمز در اتاق پیدا کرده، بعد از آن نیز یک شی زرد و بعد یک شی آبی پیدا کند. این تمرین باعث می‌شود که کودک تمرکز خود را از استرس‌های درونی به محیط اطراف خود گسترش دهد.

دستان کودکان بیش فعال را درگیر نگه دارید

کودکان، به ویژه آن‌هایی که دارای بیش فعالی هستند، به چیزی نیاز دارند تا دستان خود را مشغول نگه دارند.

فعالیت‌هایی مانند ورز دادن خمیر و سایر کارهای آشپزخانه، بازی با خمیر، یافتن اسباب‌بازی‌های آرامش‌بخش که بی‌صدا هستند یا حمل وسایلی که در جیب جا می‌شوند (مانند اسباب‌بازی فشاری برای کاهش استرس) انتخاب‌های خوبی هستند.

از موسیقی درمانی استفاده کنید

موسیقی می‌تواند بسیار آرامش‌بخش باشد. گوش دادن به آهنگ‌های کودکانه، موسیقی‌های آرامش‌بخش یا موسیقی کلاسیک مانند موزارت یا گیتار آکوستیک انتخاب‌های خوبی هستند.

به جای خود کودک، رفتار او را هدف قرار دهید

استراتژی دیگر این است که نارضایتی خود را در خصوص رفتار کودک توضیح بدهید. به عنوان مثال، به جای گفتن «من نمیتونم تحمل کنم که از قوانین خونه پیروی نمی‌کنی»، بگویید «من دوست ندارم برادرت رو هل بدی. زخمی میشه».

حتماً رفتار را نام ببرید و فقط رفتار کودک را هدف قرار دهید. شما همیشه فرزندان خود را دوست خواهید داشت. او باید بفهمد رفتارش مشکل‌ساز است.

جمع‌بندی

کاردرمانی برای کودکان بیش فعال در خانه می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود رفتار و مدیریت چالش‌های روزمره آن‌ها داشته باشد. والدین می‌توانند با استفاده از استراتژی‌های مختلف مانند تقویت مثبت، ایجاد محیطی آرام برای مدیریت استرس و … به کودکان خود کمک کنند تا تمرکز بهتری داشته باشند و در موقعیت‌های مختلف به راحتی عمل کنند. ایجاد یک روتین ساختاریافته و استفاده از تکنیک‌های مناسب کاردرمانی در خانه، به فرزندان این امکان را می‌دهد که مهارت‌های اجتماعی، تحصیلی و عاطفی خود را بهبود بخشند و به طور کلی کیفیت زندگی آن‌ها افزایش یابد.