به گزارش خبرنگار مهر، مهریه و تعیین میزان آن بر مبنای سکه تمام بهار آزادی که در چند دهه اخیر به یک رسم در کشور تبدیل شده، همراه با بالا رفتن سهمگین قیمت سکه تبدیل به یکی از اساسی‌ترین چالش‌های پیش روی ازدواج جوانان شده است.
از سویی پسران با وجود هزینه‌های گزاف تأمین مسکن و مراسم ازدواج، تمکن مالی قبول یا پرداخت مهریه‌های سنگین را ندارند و از سوی دیگر دختران به دلیل نداشتن پشتوانه مالی نگران آینده ازدواج خود هستند. علاوه بر این خانواده‌ها نیز به بهانه پشتوانه مالی و بعضاً به خاطر عرف و نگاه اجتماعی از مهریه دخترشان کوتاه نمی‌آیند.
در این شرایط پذیرش مهریه سنگین در عین عدم توان پرداخت از سوی خانواده پسر موجب می‌شود که در هنگام طلاق یا درخواست پرداخت مهریه از سوی دختر برای هر دو طرف گرفتاری‌های زیادی ایجاد کند. مرد را با دادگاه، زندان و پرداخت اقساط سنگین مواجه کرده تا جایی که برخی با سوءاستفاده از حق طلاق مهریه را نپردازند. از این رو برخی از زنان نیز از دریافت حقوق مالی خود محروم می‌شوند. هرچند زنانی هم هستند که همین تعهد مهریه را بهانه‌ای برای سودجویی قرار می‌دهند.
این مسائل موجب شد که چندی پیش اعلام شود که بر اساس طرح اصلاح قانون مهریه، حق ثبت مهریه برای هر تعداد سکه مطرح شود. سخن از مبالغی برای ثبت ازدواج از ۲ میلیون تومان تا ۱ و نیم میلیارد تومان بود. اما اینکه این طرح چه میزان به حل این مسئله کمک می‌کند و اساساً علت ایجاد این چالش در جامعه چیست همچنان مبهم است.
مهریه تمهیدی برای پشتوانه مالی دختران
علی نوری جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به چالش‌هایی که مهریه‌های سنگین در برابر جوانان قرار می‌دهد گفت: این مسئله از دهه ۷۰ به بعد مطرح شد. تا دهه ۶۰ همواره مهریه وجود داشت. ولی از دهه ۷۰ به بعد مشکلی به نام مهریه پیدا کردیم زیرا با افزایش تحصیلات و کنش اجتماعی دختران کرده شدن موضوع حقوق مالی آنان مطرح شد و خانواده‌ها هم پشتیبانی کردند.
زنان به دنبال امنیت مالی برای خود بودند و چون ما راه دیگری برای تأمین مالی زنان نداریم بحث مهریه به شکل امروزی مطرح شد
نوری با اشاره به اینکه زنان خانه‌دار یا حتی شاغل بیرون از خانه دغدغه‌های مالی داشتند بیان کرد: در سال‌های اخیر غالباً اموالی که خریداری می‌شود به نام آقایان است. لذا اگر مهریه نبود زنان از حقوق مالی چندانی برخوردار نمی‌شدند. از این رو به سکه را به عنوان پشتوانه مالی و برای روز مبادا در نظر گرفتند و به نوعی تمهیدی برای دختران بود تا والدین آنان پشتوانه مالی برایشان در نظر بگیرند.
این جامعه‌شناس در ادامه اظهار کرد: بعدها این پشتوانه کارکردهای دیگر پیدا کرد و امروز می‌بینیم که به شکل‌های دیگری از آن استفاده یا حتی سوءاستفاده می‌شود. مثلاً دختری از ابتدا با نقشه‌ای وارد می‌شود به محض اینکه قرارداد ازدواج ثبت شد مهریه را به اجرا می‌گذارد.
نیمی از طلاق‌های ثبت شده در کشور در سال اول ازدواج اتفاق می‌افتد
وی ادامه داد: یا به دلیل عدم شناخت بیش از نیمی از طلاق‌هایی که در سال‌های اخیر ثبت می‌شود در سال اول زندگی است. یعنی هنوز ازدواج به ثمر نرسیده به طلاق منجر می‌شود. از هر ۲۰۰ هزار طلاق در کشور ۱۰۰ هزارتای آن کمتر از یک سال زندگی کرده‌اند. دو نفر کمتر از یک سال با هم زندگی می‌کنند و زوجه می‌تواند مهریه را کامل دریافت کند و اگر مرد توان مالی نداشته باشد مسائلی مثل زندان و دادگاه پیش می‌آید.
نوری با اشاره به تغییر کارکرد مهریه از پشتوانه مالی اظهار کرد: یعنی در واقع مسئله مهریه ابتدا با به عنوان پشتوانه مالی شروع شد. حرف‌شان هم این بود که «مهریه را کی داده، کی گرفته» اما در طول زمان ثابت شد که هم مهریه می‌دهند و هم می‌گیرند.
این جامعه شناس با اشاره به محدودیت‌هایی که قانونگذار برای مهریه ایجاد کرد گفت: گفتند ۱۱۰ سکه بیشتر نباشد. در حالی که با توجه به قیمت سکه یک مرد شاید ۱۰ تای آن را هم نتواند پرداخت کند. از طرفی برخی از خانم‌ها به دلیل نداشتن حق طلاق یک سکه هم نمی‌توانند بگیرند.
وی مهریه به این شکل را بی‌منطق دانست و گفت: دو نفر که می‌خواهند یک زندگی مشترکی را آغاز کنند، چه معنایی دارد چنین تعداد سکه‌ای را به عنوان مهر و عندالمطالبه تعیین کنند که فرد هر لحظه بخواهد بتواند بگیرد. برخی از جوانان از ترس مهریه ازدواج نمی‌کنند. متأسفانه مشکلات ما همه در کنار هم هستند. شود از طرفی جهیزیه هم رسم غلط و نادرستی است. به دلیل افزایش طلاق جوانان با دیدن اطرافیان خود که زیر بار مهریه هستند می‌ترسند و سراغ ازدواج نمی‌روند.
دریافت حق ثبت مهریه بار اضافی بر دوش جوانان می‌گذارد
نوری در پاسخ به سوالی در خصوص اثر قانون دریافت حق ثبت مهریه اظهار کرد: به جای دریافت حق ثبت کار فکری اساسی‌تری باید انجام شود. این پیشنهاد نشانه سطحی‌نگری است. امروز شرایط زندگی افراد تغییر کرده است. باید ببینیم که جوانان برای زندگی چه می‌خواهند و بعد باید خیلی اساسی‌تر فکر کنیم. مساله اینجاست که باید بتوانیم حقوق عادلانه‌ای بین زن و مرد تعریف کنیم.
وی ادامه داد: قرارداد عقد ازدواج و مواد و مفاد آن را باید بررسی کنیم و ببینیم که کجا ناعادلانه و اجحاف در حق زن و مرد است. همه مفاد عقدنامه را یک‌دفعه بررسی کنیم، نه اینکه یک گوشه آن را بگیریم و مابقی را رها کنیم. اگر بخواهیم از پایگاه قانونگذار به این موضوع بنگریم چرا همه جوانب را نمی‌بینیم؟
نوری در تشریح این مسئله افزود: مثلاً مسائلی مثل حق طلاق که به سختی به زن داده می‌شود یا حق حصانت یا اشتراک در اموالی که دو نفر در طول زندگی‌شان به دست می‌آورند نیز باید قانونمند و عادلانه باشد.
وی همچنین گفت: در قوانین ما این نقص و کمبود وجود دارد. اگر از منظر قانون اصلاح شود شاید خانواده‌ها راحت تر بتوانند با آن کنار بیایند. یا رسانه‌ها برای تبیین این موضوع وارد عمل شوند. متأسفانه رسانه‌های ما در این موارد اساسی ورود نمی‌کنند. این حق ثبت با وجود مسائل مالی و مشکلاتی مانند مسکن و هزینه‌های اول ازدواج باری بر دوش جوانان می‌گذارد. اگر بدبینانه بخواهیم نگاه کنیم شاید نگاه درآمدی هم در این موضوع دارند.
حقوق مالی زنان باید به رسمیت شناخته شود
وی با تاکید بر اینکه مهریه تنها نشانه محبت مرد نسبت به زن بوده است گفت: مهریه هر چیزی می‌تواند باشد، یک انگشتر یا حتی یک شاخه گل. یک هدیه‌ای بوده است که فرد با توجه به تمکن مالی به زن پرداخت می‌کرده است. نه به این شکل تعهد سنگین و قابل سوءاستفاده باشد.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که پس حق زن چگونه تعیین می‌شود اظهار کرد: برخی از زنان هم می‌گویند اگر این نباشد حق مالی ما کجا تعریف شده است. در مراسم خواستگاری خانواده دختر از مهر کوتاه نمی‌آید، خانواده پسر هم حق طلاق و حضانت یا حتی حق تحصیل و اشتغال را حاضر نیست بپذیرد، انگار می‌خواهد حق اضافی بدهد. در صورتی که حق ذاتی آن فرد است. این‌ها باید قانونی حل شود.
بهتر است مهریه را در حد همان مهر قبل از دهه ۶۰ یعنی نشانه محبت آقا نسبت به خانم در نظر بگیریم. به میزانی که فرد در روز عروسی بتواند آن را بپردازد یعنی با توجه به توان فرد زن بتواند بگیرد نوری با اشاره به جایگزین مناسب برای مهریه که حقوق زن و مرد در آن رعایت شود بیان کرد: بهتر است مهریه را در حد همان مهر قبل از دهه ۶۰ یعنی نشانه محبت آقا نسبت به خانم در نظر بگیریم. به میزانی که فرد در روز عروسی بتواند آن را بپردازد یعنی با توجه به توان فرد زن بتواند بگیرد. در کنار آن حق مالی برای زن به عنوان شریک زندگی مرد به رسمیت شناخته شود. در قانون هم بیاوریم که زن و مرد از روزی که ازدواج می‌کنند تا روزی که با هم زندگی می‌کنند هر آنچه کسب کرده‌اند به صورت مساوی بینشان تقسیم شود. در این حالت سو استفاده از مهریه هم از طرف زن و هم از طرف مرد اتفاق نمی‌افتد.
این جامعه شناس و استاد دانشگاه در پایان خاطر نشان کرد: امروز با وجود قشر زنان تحصیل‌کرده و حاضر در اجتماع ما نمی‌توانیم همان روابط پنجاه سال پیش را با زنان داشته باشیم و انتظار داشته باشیم بسوزد و بسازد و همه چیز را بپذیرد. از این لازم است به حقوق آنان توجه شود. از طرفی بحث‌هایی مانند افسردگی و انزوا برای مرد و زن پیش می‌آید و آسیب‌های اجتماعی را زیاد می‌کند. ما باید اساسی به این موضوع بپردازیم.
💬 نظرات خود را با ما در میان بگذارید