این مقاله به بررسی خدمات دندانپزشکی پرتقاضا در ایران پرداخته و با تحلیل دلایل این روند، جایگاه ایران را در مقایسه با استانداردهای جهانی ارزیابی می‌کند.
1- درمان‌های اورژانسی (پرکردن و عصب‌کشی)
درمان پوسیدگی‌ها خصوصاً پر کردن دندان و عصب کشی دندان، در صدر بیشترین خدمات دندانپزشکی مورد استفاده در ایران قرار دارد. آمارها نشان می‌دهد کودکان ۱۲ ساله ایرانی به‌طور متوسط دو دندان پوسیده دارند، در حالی که این عدد در بزرگسالان ۳۵ تا ۴۴ سال به بیش از ۱۰ دندان می‌رسد. این آمار نگران‌کننده، نیاز گسترده به خدمات درمانی فوری را نشان می‌دهد. پوسیدگی دندان‌ها در ایران اغلب ناشی از مصرف بالای قند، عدم رعایت بهداشت دهان و مراجعه دیرهنگام به دندانپزشک است. در مقایسه با کشورهایی مانند دانمارک یا آلمان که با برنامه‌های پیشگیرانه، شاخص پوسیدگی دندان را به زیر ۱ کاهش داده‌اند، ایران هنوز در مراحل اولیه کنترل این معضل است. قیمت عصب کشی دندان در ایران بین ۲ تا ۵ میلیون تومان متغیر است و نبود پوشش بیمه‌ای مناسب، این خدمات را برای بسیاری از خانواده‌ها به یک هزینه سنگین تبدیل کرده است.
2- کشیدن دندان به‌جای ترمیم
کشیدن دندان‌های آسیب‌دیده، یکی دیگر از بیشترین خدمات دندانپزشکی مورد استفاده در ایران است که ریشه در مسائل مالی دارد. هزینه‌های بالای خدمات درمانی مانند ایمپلنت دندان یا روکش دندان (قیمت ایمپلنت دندان ۱۴۰۴ گاهی تا ۵۰ میلیون تومان می‌رسد) و پوشش محدود بیمه‌ها، بسیاری از افراد را مجبور به انتخاب گزینه ارزان‌تر، یعنی کشیدن دندان می‌کند. گزارش‌ها حاکی است که بیش از ۵۰ درصد سالمندان ایرانی تمام دندان‌های خود را از دست داده‌اند. این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته مانند سوئد، اولویت اصلی بر حفظ دندان‌ها از طریق معاینات منظم و درمان زودهنگام است. در ایران، کشیدن دندان نه‌تنها به عنوان راه‌حلی موقت محسوب می‌شود بلکه در بلندمدت مشکلاتی مانند تحلیل استخوان فک و دشواری در جویدن را به همراه دارد.
3- جراحی دندان عقل
جراحی دندان عقل نهفته یا نامنظم، به دلیل شیوع بالای این مشکل در ایران، به یکی از بیشترین خدمات دندانپزشکی مورد استفاده در ایران تبدیل شده است. بسیاری از جوانان ایرانی به دلیل نبود برنامه‌های غربالگری ملی، زمانی متوجه مشکل دندان‌های عقل خود می‌شوند که درد یا عفونت آغاز شده است. قیمت جراحی دندان عقل در کلینیک‌های خصوصی بین ۳ تا ۱۰ میلیون تومان است و به دلیل پیچیدگی‌های فنی، اغلب توسط جراحان متخصص انجام می‌شود. در کشورهایی مانند ژاپن یا کانادا، غربالگری‌های دوره‌ای از سنین نوجوانی، نیاز به جراحی‌های اورژانسی دندان عقل را به حداقل رسانده است.
4- خدمات زیبایی دندان (لمینت و ایمپلنت)
اگرچه خدمات زیبایی دندان هزینه‌های بسیار بالایی دارند (مثلاً هزینه ایمپلنت دندان از بازۀ ۱۵ تا ۵۰ میلیون تومان است)، اما در سال‌های اخیر در شهرهای بزرگ ایران به‌عنوان بخشی از بیشترین خدمات دندانپزشکی مورد استفاده در ایران شناخته می‌شوند. افزایش تقاضا برای این خدمات نشان‌دهنده تغییر نگرش جامعه، به‌خصوص قشر مرفه به زیبایی ظاهری و لبخند است. لمینت سرامیکی با قیمتی بین ۵ تا ۱۵ میلیون تومان برای هر دندان، به یک انتخاب محبوب تبدیل شده است. در مقابل، کشورهای اروپایی مانند ایتالیا یا فرانسه، اگرچه خدمات زیبایی دندان را ارائه می‌دهند، اما تمرکز اصلی خود را بر پیشگیری و سلامت پایه دندان‌ها قرار داده‌اند.
ایران در مقایسه با جهان: آمارها چه می‌گویند؟
تراکم دندانپزشکان در ایران به ازای هر ۱۰,۰۰۰ نفر کمتر از یک نفر است، در حالی که این رقم در کشورهایی مانند کوبا و آلمان به ترتیب به ۱.۸ و ۰.۸ دندانپزشک می‌رسد. این نابرابری در توزیع نیروی متخصص، دسترسی به خدمات را در مناطق محروم با مشکل مواجه کرده است. از نظر هزینه‌ها، اگرچه قیمت پرکردن دندان در ایران نسبت به کشورهایی مانند آمریکا پایین‌تر است (حدود ۲ میلیون تومان در مقابل ۱۵۰۰ دلار)، اما نبود پوشش بیمه‌ای گسترده، حتی این هزینه‌ها را برای بسیاری از خانواده‌ها سنگین می‌کند.
دلایل اصلی پرمصرف بودن برخی خدمات
ضعف سیستم پیشگیری، اولین عامل در افزایش تقاضا برای بیشترین خدمات دندانپزشکی مورد استفاده در ایران است. برنامه‌های آموزشی درباره مسواک زدن، نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک در نظام سلامت ایران کمرنگ است. از سوی دیگر، توزیع نامتوازن امکانات و دندانپزشکان متخصص باعث شده است ساکنان مناطق محروم نتوانند به خدمات پایه دسترسی داشته باشند. پوشش ناکافی بیمه‌ها نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کند؛ به‌طوری‌که هزینه‌های خدمات ترمیمی و زیبایی تقریباً به‌طور کامل بر دوش بیماران است.
راهکارهایی برای تحول در سلامت دهان و دندان
برای کاهش وابستگی به بیشترین خدمات دندانپزشکی مورد استفاده در ایران، نیاز به تحول در سیاست‌گذاری‌ها است. ادغام خدمات پیشگیرانه مانند فلورایدتراپی رایگان برای کودکان در نظام سلامت، می‌تواند از شیوع پوسیدگی دندان‌ها بکاهد. گسترش پوشش بیمه‌ای به خدمات ترمیمی و زیبایی نیز فشار مالی بر خانواده‌ها را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، آموزش عمومی از طریق رسانه‌ها و مدارس درباره کاهش مصرف قند و رعایت بهداشت دهان، نقش کلیدی در تغییر رفتار جامعه دارد. توزیع عادلانه دندانپزشکان در سراسر کشور و ایجاد انگیزه برای فعالیت آنها در مناطق محروم، از دیگر راهکارهای ضروری است.
جمعبندی و راهکارهای پیشنهادی
بیشترین خدمات دندانپزشکی مورد استفاده در ایران عمدتاً حول محور درمان‌های ضروری و پرهزینه می‌چرخد که ناشی از ضعف سیستم پیشگیری، نابرابری در دسترسی به خدمات و چالش‌های مالی است. برای بهبود این وضعیت، نیاز به تحول در سیاست‌گذاری‌هاست:
- ادغام برنامه‌های پیشگیرانه مانند آموزش مسواک زدن در مدارس و فلورایدتراپی رایگان
- گسترش پوشش بیمه‌ای برای خدمات ترمیمی و کاهش هزینه‌های شخصی
- توزیع عادلانه دندانپزشکان در مناطق محروم و تشویق متخصصان به فعالیت در این مناطق
با اجرای این راهکارها، ایران می‌تواند از حجم بالای درمان‌های اورژانسی بکاهد و به سمت جامعه‌ای با سلامت دهان و دندان پایدار حرکت کند.
مطالب مشابه را مشاهده می کنید
نظرات خود را با ما در میان بگذارید
قوانین ارسال نظرات کاربران
واقعاً جای تاسف داره که آمار پوسیدگی دندان تو ایران اینقدر بالاست. نشون می‌ده که ما تو بحث پیشگیری خیلی ضعیف عمل کردیم و مردم هم اطلاعات کافی در مورد بهداشت دهان و دندان ندارن. هزینه‌های بالای درمان هم باعث می‌شه خیلی‌ها به جای ترمیم، دندونشون رو بکشن.
کاملاً موافقم. ضعف در برنامه‌های پیشگیرانه و آموزش عمومی بهداشت دهان و دندان، ریشه اصلی این مشکله. وقتی هزینه درمان‌های ترمیمی و زیبایی هم بالاست و بیمه‌ها پوشش خوبی ندارن، مردم به ناچار سراغ راه‌حل‌های ارزون‌تر و البته کوتاه‌مدت مثل کشیدن دندان می‌رن که در بلندمدت مشکلات بیشتری ایجاد می‌کنه.