این وضعیت باعث میشود که دریچه به درستی بسته نشود و مقدار کمی از خون به جای حرکت رو به جلو، به دهلیز بازگردد. در اغلب موارد، این وضعیت بدون علامت است و مشکلی برای فرد ایجاد نمیکند. اما در برخی بیماران، این نارسایی دریچهای میتواند علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه، درد قفسه سینه و حتی اختلالات ریتم قلبی ایجاد کند.
در این مقاله، به بررسی دقیق این عارضه، روشهای تشخیصی، داروهای مورد استفاده برای کنترل علائم و در نهایت، روشهای درمانی پیشرفته مانند جراحی پرداخته میشود.
افتادگی دریچه میترال چیست؟
دریچه میترال یکی از چهار دریچه قلب است که بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد و وظیفه آن هدایت جریان خون به سمت بطن چپ و جلوگیری از برگشت آن به دهلیز است. در افتادگی دریچه میترال (Mitral Valve Prolapse)، یکی یا هر دو فلپ این دریچه بیش از حد به سمت دهلیز برآمده میشوند. این وضعیت باعث میشود که خون به طور کامل به جلو پمپ نشود و مقداری از آن به دهلیز چپ نشت کند.
این اختلال در اغلب موارد بیخطر است و افراد بدون هیچ مشکلی با آن زندگی میکنند. اما گاهی علائم آزاردهندهای بروز میکنند که نیاز به بررسی تخصصی و درمان متخصص قلب دارند.
علائم افتادگی دریچه میترال
بیشتر بیماران مبتلا به افتادگی دریچه میترال هیچ علامت خاصی ندارند و تنها در معاینات پزشکی این عارضه تشخیص داده میشود. اما در برخی موارد، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
تپش قلب و آریتمی
یکی از شایعترین علائم افتادگی دریچه میترال، تپش قلب (Palpitations) است. این تپشها میتوانند به شکل ضربانهای نامنظم، سریع یا حتی حس لرزش در سینه ظاهر شوند. در برخی موارد، این مشکل با آریتمیهای قلبی مانند انقباضات زودرس بطنی (PVCs) یا فیبریلاسیون دهلیزی همراه میشود.
سرگیجه و احساس سبکی سر
برخی از بیماران به سرگیجههای مکرر، احساس بیحالی و حتی گاهی افت فشار خون وضعیتی (کاهش فشار خون هنگام تغییر وضعیت از نشسته به ایستاده) دچار میشوند. این علائم به دلیل اختلال در عملکرد سیستم عصبی خودمختار که مسئول تنظیم فشار خون و ضربان قلب است، رخ میدهند.
درد قفسه سینه
برخلاف آنژین قلبی که معمولاً ناشی از کاهش خونرسانی به عضلات قلب است، درد قفسه سینه در بیماران مبتلا به افتادگی دریچه میترال ناشی از تحریک گیرندههای درد در دیواره قلب است. این درد ممکن است پراکنده و غیر مشخص باشد، اما در برخی موارد میتواند شدید و نگرانکننده باشد.
خستگی مزمن و ضعف عمومی
افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال اغلب خستگی و کاهش سطح انرژی را تجربه میکنند. علت این وضعیت هنوز بهطور کامل مشخص نیست، اما برخی پژوهشها نشان میدهند که این عارضه ممکن است با اختلال در تنظیم سیستم عصبی خودمختار و کاهش حجم خون در گردش مرتبط باشد.
دلایل بروز افتادگی دریچه میترال
علت دقیق این عارضه هنوز مشخص نیست، اما محققان معتقدند که برخی عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند. مهمترین دلایل عبارتاند از:
اختلالات بافت همبند
بیماریهایی مانند سندرم مارفان، سندرم اهلرز-دانلوس و دیسپلازی بافت همبند میتوانند باعث ضعف ساختاری در دریچههای قلبی شوند. در این شرایط، لتهای دریچه میترال کشیدهتر و نازکتر از حد طبیعی هستند و هنگام انقباض قلب، بیش از حد به سمت دهلیز چپ خم میشوند.
عوامل ارثی و ژنتیکی
افتادگی دریچه میترال معمولاً در بین اعضای یک خانواده دیده میشود. مطالعات نشان دادهاند که این مشکل در افرادی که دارای سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی و دریچهای هستند، شایعتر است.
بیماریهای قلبی و عروقی
برخی از بیماریهای قلبی مانند بیماریهای ایسکمیک قلبی، نارسایی میوکارد و بیماریهای التهابی قلبی ممکن است باعث آسیب به ساختار دریچه میترال و بروز افتادگی آن شوند.
روشهای تشخیص افتادگی دریچه میترال
تشخیص این عارضه معمولاً با استفاده از ترکیبی از معاینه فیزیکی و تستهای تصویربرداری قلبی انجام میشود. مهمترین روشهای تشخیصی عبارتاند از:
اکوکاردیوگرافی (اکو قلب)
اکوکاردیوگرافی دقیقترین روش برای تشخیص افتادگی دریچه میترال است. این تست با استفاده از امواج صوتی، تصویری دقیق از ساختار و عملکرد دریچه میترال ارائه میدهد.
نوار قلب (ECG)
نوار قلب برای بررسی ریتم و الگوی الکتریکی قلب استفاده میشود و در بیماران مبتلا به افتادگی دریچه میترال ممکن است برخی آریتمیها یا تغییرات غیرطبیعی در آن دیده شود.
تست ورزش و هولتر مانیتورینگ
در برخی موارد، پزشک ممکن است تست ورزش یا مانیتورینگ ۲۴ ساعته قلب (هولتر مانیتور) را برای بررسی ریتم قلبی در شرایط مختلف تجویز کند.
درمان افتادگی دریچه میترال
در صورتی که این عارضه باعث علائم آزاردهنده شود، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
- بتابلاکرها (مانند متوپرولول و پروپرانولول) برای کنترل تپش قلب
- داروهای ضد آریتمی برای کاهش ضربانهای نامنظم
- دیورتیکها (ادرارآورها) برای کنترل تجمع مایعات در صورت وجود نارسایی قلبی
- رقیقکنندههای خون در مواردی که خطر لخته شدن خون وجود دارد.
توجه: این داروها تنها باید تحت نظر پزشک متخصص مصرف شوند، زیرا دوز، نوع دارو و مدت زمان مصرف بر اساس شدت بیماری، وضعیت کلی بیمار و سایر شرایط پزشکی تعیین میشود. مصرف خودسرانه این داروها باعث عوارض جدی مانند افت فشار خون، اختلالات ریتم قلب و مشکلات کلیوی میشود. بنابراین، هرگونه تغییر در دوز یا نوع دارو باید تنها با مشورت پزشک انجام شود و از مصرف خودسرانه اکیداً پرهیز کرد.
در مواردی که افتادگی دریچه میترال باعث نارسایی شدید دریچهای شود، ترمیم یا تعویض دریچه میترال ممکن است ضروری باشد.
نتیجهگیری
افتادگی دریچه میترال در بسیاری از موارد بدون علائم است و نیازی به درمان ندارد. اما در برخی افراد، این عارضه میتواند بهمرور زمان پیشرفت کند و منجر به مشکلات قلبی جدی مانند نارسایی دریچه، آریتمی و ضعف عملکرد قلب شود. تشخیص زودهنگام و پیگیری منظم توسط متخصص قلب میتواند از بروز این عوارض جلوگیری کند و به حفظ سلامت قلب کمک کند. اگر هرگونه علائم غیر عادی مانند تپش قلب مداوم، سرگیجه یا درد قفسه سینه را تجربه میکنید، بهتر است در اسرع وقت با پزشک https://snapp.doctor/consultation/cardiologist/ مشورت کنید.
مقاله بسیار مفیدی بود. من چند سالی است که با افتادگی دریچه میترال تشخیص داده شدهام و گاهی تپش قلب آزاردهندهای دارم. آیا راهکارهای غیردارویی برای کاهش این تپشها وجود دارد؟
ممنون از نظرتان. بله، در کنار درمانهای دارویی که توسط متخصص قلب تجویز میشود، برخی راهکارهای غیردارویی میتوانند به کاهش تپش قلب ناشی از افتادگی دریچه میترال کمک کنند.