آپراکسی؛ اختلال حرکتی که زندگی را دشوار می‌کند

آپراکسی؛ اختلال حرکتی که زندگی را دشوار می‌کند

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

آپراکسی اختلالی حرکتی که در اثر آسیب به مغز ایجاد می‌شود

 
همه چیز درباره آپراکسی: علائم، علل و درمان
آپراکسی اختلالی حرکتی است که در اثر آسیب به مغز ایجاد می‌شود و باعث مشکل در برنامه‌ریزی حرکتی برای اجرای وظایف یا حرکات می‌شود. ماهیت آسیب، شدت اختلال را تعیین می‌کند و نبود از دست دادن بینایی یا شنوایی یا فلج‌شدگی به توضیح سطح دشواری کمک می‌کنند. در این مقاله از بیتوته به بررسی این اختلال حرکتی می‌پردازیم.
آپراکسی یک اختلال عصبی است که باعث می‌شود انجام برخی حرکات دشوار یا غیرممکن شود. این اتفاق حتی زمانی می‌افتد که عضلات شما سالم باشند و شما درک و تمایل به انجام این حرکات را داشته باشید. آپراکسی به دلیل آسیب به مغز ایجاد می‌شود که مانع از شکل‌گیری و ارسال دستورالعمل‌های حرکتی به بدن می‌شود. این اختلال بسته به نوع آن، می‌تواند شما را به روش‌های مختلف تحت تاثیر قرار دهد.
 
دیسپراکسی
انواع خفیف‌تر آپراکسی، دیسپراکسی نامیده می‌شوند. این عارضه در دوران کودکی شروع می‌شود و باعث ایجاد مشکل در حرکت و هماهنگی می‌شود. دیسپراکسی می‌تواند هم بر مهارت‌های حرکتی ظریف و هم درشت شما و همچنین بر تعادل و برنامه‌ریزی حرکتی‌تان تأثیر بگذارد. این امر ممکن است انجام کارهایی مانند دوچرخه‌سواری، نوشتن یا بستن بند کفش را برای فرد دشوار کند. دیسپراکسی به شدت آپراکسی نیست، زیرا شما فقط بخشی از توانایی حرکتی خود را از دست می‌دهید. در آپراکسی، شما به طور کامل توانایی انجام حرکات خاصی را از دست می‌دهید. همچنین ممکن است دیسپراکسی را با نام اختلال رشدی هماهنگی (DCD) بشنوید.
 

آپراکسی گفتار که گاهی اوقات آپراکسی کلامی نیز نامیده می‌شود

 
انواع آپراکسی
آپراکسی انواع مختلفی دارد و هر کدام بر بدن شما به شکل متفاوتی تاثیر می‌گذارد.
 
آپراکسی گفتار
آپراکسی گفتار، که گاهی اوقات آپراکسی کلامی نیز نامیده می‌شود، باعث می‌شود حرکت دادن لب و زبان برای شکل دادن کلمات دشوار یا غیرممکن شود. این اتفاق حتی زمانی رخ می‌دهد که شما تمایل به صحبت کردن داشته باشید و عضلات دهان و زبان از نظر فیزیکی قادر به شکل دادن کلمات باشند. دو نوع آپراکسی گفتار وجود دارد: آپراکسی اکتسابی و آپراکسی گفتار دوران کودکی.
 
• آپراکسی اکتسابی گفتار : (همچنین به عنوان آپراکسی کلامی یا آپراکسی دهانی شناخته می‌شود) می‌تواند افراد در تمام سنین را تحت تأثیر قرار دهد، اگرچه معمولاً در بزرگسالان مشاهده می‌شود. این باعث می‌شود تا شما توانایی‌هایی را که برای صحبت کردن داشتید، از دست بدهید. زمانی که بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، گاهی اوقات به آن آپراکسی گفتار بزرگسالان نیز گفته می‌شود.
 
• آپراکسی گفتار دوران کودکی: این یک اختلال حرکتی گفتاری است که با آن متولد می‌شوید. این توانایی کودک در ایجاد صدا و کلمات را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این یک مشکل در عضلات نیست؛ بلکه به این دلیل اتفاق می‌افتد که مغز کودک در برنامه‌ریزی و هدایت حرکات لب، فک و زبان خود با مشکل مواجه است. کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند، اغلب در درک گفتار بسیار بهتر از بیان خود با کلمات گفتاری عمل می‌کنند. اکثر کودکان مبتلا به آپراکسی گفتار دوران کودکی می‌توانند با درمان مناسب، به طور کامل بهبود یابند یا حداقل وضعیتشان به شکل قابل توجهی بهتر شود.
 
آپراکسی دهانی (Oral Apraxia)
این اختلال بر حرکات فک، لب، زبان و کام شما تأثیر می‌گذارد. علاوه بر مشکلات گفتاری، می‌تواند باعث ایجاد مشکل در خوردن و آشامیدن نیز بشود.
 
آپراکسی فکری (Ideational Apraxia)
در این عارضه، مغز شما نمی‌تواند برای انجام کارهای حرکتی که نیاز به چندین مرحله دارند، برنامه‌ریزی کند. به عنوان مثال، مسواک زدن دندان‌ها.
 
آپراکسی ایدئوموتور (Ideomotor Apraxia)
این شایع‌ترین نوع آپراکسی است. هنگامی که به این نوع مبتلا هستید، قادر نیستید با دریافت دستورالعمل یا تقلید از شخص دیگری، حرکات سر، بازو یا پاهای خود را انجام دهید. این شامل کارهایی مانند دست تکان دادن و استفاده از چکش می‌شود.
 
آپراکسی مفهومی (Conceptual Apraxia)
این نوع شبیه به آپراکسی ایدئوموتور است، اما جدی‌تر است زیرا مغز شما نحوه استفاده از ابزار را درک نمی‌کند. برای مثال، ممکن است سعی کنید از چکش به عنوان پیچ‌گوشتی یا از خودکار به عنوان چکش استفاده کنید.
 
آپراکسی بوکوفاسیال (Buccofacial Apraxia)
این عارضه که با نام آپراکسی اوروفاسیال نیز شناخته می‌شود، باعث می‌شود شما نتوانید به طور ارادی حرکات خاصی را با عضلات صورت خود انجام دهید. به عنوان مثال، ممکن است نتوانید لب‌هایتان را لیس بزنید یا چشمک بزنید.
 
 آپراکسی حرکات چشم (Oculomotor Apraxia)
در این عارضه، به سختی می‌توانید چشمانتان را به سمتی که می‌خواهید حرکت دهید.
 
آپراکسی سازه‌ای (Constructional Apraxia)
هنگامی که به آپراکسی سازه‌ای مبتلا هستید، نمی‌توانید اشکال ساده را ترسیم یا کپی کنید یا اجسام ساده بسازید.
 
آپراکسی حرکات اندام (Limb-kinetic Apraxia)
در این عارضه، به سختی می‌توانید انگشت، بازو یا پای خود را به طور دقیق همان طور که می‌خواهید حرکت دهید. برای مثال، ممکن است نتوانید دکمه‌های پیراهن خود را ببندید.
 

آپراکسی یک اختلال عصبی که باعث انجام حرکات دشوار یا غیرممکن شود

 
علائم آپراکسی
علائم اصلی آپراکسی، ناتوانی در انجام حرکات یا ژست‌های ارادی است، حتی زمانی که از نظر فیزیکی توانایی و درک انجام آن‌ها را دارید. نوع حرکت و گروه‌های عضلانی تحت تاثیر قرار گرفته، به ناحیه آسیب دیده مغز بستگی دارد. بسته به نوع آپراکسی که دارید، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• حرکات صورت مانند سرفه کردن یا چشمک زدن
• حرکات دقیق با انگشت، بازو یا پا
• استفاده از ابزار خاص برای کارهای خاص
• حرکت دادن چشم‌ها
• انجام کارهای پیچیده مانند مسواک زدن دندان‌ها یا بستن بند کفش
• تقلید حرکات با سر، بازو یا پا
• برداشتن قدم‌های کوچک
• کپی کردن نقاشی‌های ساده
 
آپراکسی گفتار می‌تواند بر نحوه صحبت کردن شما به روش‌های مختلف تأثیر بگذارد. علائم اولیه آپراکسی گفتار در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• بسیار کم غان و غون کردن (در نوزادان)
• تنوع کم در صداهایی که تولید می‌کنند
• حذف صداها در کلمات، به خصوص در ابتدای کلمه
• توانایی گفتن صحیح یک صدا یا کلمه در برخی مواقع و نه همیشه
• از دست دادن توانایی گفتن کلمه‌ای که قبلاً یاد گرفته‌اند
• استفاده مکرر از روش‌های غیرکلامی ارتباط، مانند تکان دادن سر یا اشاره کردن
 
کودکان مبتلا به آپراکسی گفتار دوران کودکی اغلب با سایر نقص‌های زبانی یا تفکر و حافظه همراه هستند که ممکن است علائمی مانند موارد زیر را به همراه داشته باشد:
• مشکل در جویدن و بلعیدن
• دست و پا چلفی
 
اگر به آپراکسی گفتار بزرگسالان مبتلا هستید، ممکن است:
• به آرامی صحبت کنید.
• یک کلمه را به جای کلمه دیگر بگویید، مانند «آشپزخانه» به جای «مرغ»
• لب‌ها و زبان خود را زیاد حرکت دهید تا صداهای خاصی را ایجاد کنید، فرآیندی به نام جستجو
• در مورد کلمات یا عباراتی که اغلب می‌گویید، مشکلی نداشته باشید، مانند «صبح بخیر»
در موارد جدی، توانایی ایجاد هر صدایی را از دست بدهید.
 

آپراکسی گفتار دوران کودکی یک اختلال حرکتی گفتاری است

 
چه عواملی باعث آپراکسی می‌شوند؟
آپراکسی زمانی اتفاق می‌افتد که برخی از قسمت‌های مغز به درستی کار نکنند، به خصوص لوب آهیانه (Parietal Lobe). این مشکل می‌تواند ناشی از برخی بیماری‌ها باشد، اما معمولاً به دلیل آسیب مغزی به مناطقی از مغز ایجاد می‌شود که حاوی حافظه‌ی نحوه انجام کارهای آموخته شده هستند. آپراکسی همچنین می‌تواند ناشی از آسیب به سایر نواحی مغز باشد.
شرایطی که می‌توانند منجر به آپراکسی شوند عبارتند از: ضربه به سر، سکته مغزی، زوال عقل و تومور مغزی.
 
متخصصان هنوز علت دقیق آپراکسی گفتار دوران کودکی را درک نکرده‌اند. برخی از دانشمندان بر این باورند که این مشکل ناشی از اختلال در ارسال سیگنال بین مغز و عضلاتی است که برای صحبت کردن استفاده می‌شوند. 
تحقیقات در حال انجام بر روی این موضوع متمرکز است که آیا می‌توان ناهنجاری‌های مغزی را که باعث آپراکسی گفتار می‌شوند، شناسایی کرد. تحقیقات دیگر به دنبال علل ژنتیکی این نوع آپراکسی هستند. برخی از مطالعات نیز در تلاشند تا به طور دقیق مشخص کنند که کدام قسمت‌های مغز با این اختلال مرتبط هستند.
 
تشخیص آپراکسی
تشخیص آپراکسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• ارزیابی توسط پزشک: پزشک از شما می‌خواهد کارهای آشنایی را که یاد گرفته‌اید انجام دهید، مانند مسواک زدن دندان‌ها یا بریدن یک شکل خاص. ارزیابی همچنین شامل معاینه فیزیکی برای بررسی این است که آیا علائم شما ناشی از مشکلات عضلانی یا مفصلی هستند، می‌شود. پزشک شما ممکن است با اعضای خانواده شما نیز صحبت کند تا بداند که شما تا چه حد قادر به انجام فعالیت‌های روزانه‌ی عادی خود هستید.
 
• آزمون‌های عملکرد مغز: پزشک شما ممکن است از آزمون‌های نوروسایکولوژیک برای بررسی عملکرد مغز در زمینه‌هایی مانند حل مسئله، حافظه، زبان، توجه و پردازش اطلاعات استفاده کند.
 
• آزمون‌های تصویربرداری: اگر پزشک شما معتقد باشد که آپراکسی شما ناشی از آسیب مغزی است، ممکن است برای یافتن وسعت و محل آسیب، تحت اسکن‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی قرار بگیرید.
 
پزشک شما ممکن است به دنبال علائم دیگری نیز بگردد. برای مثال، آن‌ها ممکن است ضعف عضلانی یا مشکلات درک زبان را بررسی کنند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا تشخیص دهند که آیا ممکن است شما به جای آپراکسی، به بیماری دیگری مبتلا باشید.
 
تشخیص آپراکسی گفتار دوران کودکی
برای تشخیص آپراکسی گفتار دوران کودکی، هیچ آزمایش یا روش واحدی وجود ندارد. تشخیص این عارضه به دلیل اختلاف نظر متخصصان آسیب‌شناسی گفتار و زبان در مورد علائمی که نشان‌دهنده‌ی این وضعیت هستند، پیچیده است. با این حال، اکثر متخصصان به دنبال چندین علامت رایج هستند. آنها ممکن است توانایی فرزند شما را در تکرار چندباره یک کلمه ارزیابی کنند. یا ممکن است ببینند که آیا فرزند شما می‌تواند فهرستی از کلمات را که به تدریج دشوارتر می‌شوند، مانند «بازی، بازیگوش، بازیگوشانه» را بخواند.
 
یک متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان ممکن است با فرزند شما تعامل داشته باشد تا مشخص کند که او قادر به ساختن و درک کدام صداها، هجاها و کلمات است. همچنین آسیب‌شناس، دهان، زبان و صورت کودک شما را از نظر هرگونه مشکل ساختاری که ممکن است باعث ایجاد علائم شود، معاینه خواهد کرد.
 
به طور معمول، تشخیص آپراکسی قبل از دومین سالگرد تولد کودک امکان‌پذیر نیست. قبل از این زمان، اکثر کودکان قادر به درک یا انجام وظایفی که برای تعیین ابتلا به آپراکسی لازم است، نیستند.
 

علائم اصلی آپراکسی ناتوانی در انجام حرکات یا ژست‌های ارادی است

 
درمان آپراکسی
هیچ درمان قطعی برای آپراکسی وجود ندارد، اما می‌توان آن را با کمک فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و/یا کاردرمانی کنترل کرد. این درمان‌ها می‌توانند علائم شما را بهبود بخشیده و زندگی با آپراکسی را آسان‌تر کنند. اگر آپراکسی شما ناشی از بیماری دیگری باشد، برای آن بیماری تحت درمان قرار خواهید گرفت. در برخی موارد از آپراکسی اکتسابی، این عارضه به خودی خود برطرف می‌شود.
 
اما این مورد در مورد آپراکسی گفتار دوران کودکی صادق نیست، که بدون گفتاردرمانی بهبود نمی‌یابد. اکثر کودکان مبتلا به آپراکسی گفتار از دیدن یک گفتاردرمانگر سه تا پنج بار در هفته بهره‌مند می‌شوند. فرزند شما همچنین ممکن است با شما برای تمرین مهارت‌هایی که در حال توسعه است، همکاری کند. برای دستیابی به بهترین نتایج، درمان باید برای رفع نیازهای خاص فرزندتان طراحی شود. 
 
هدف از درمان برای آپراکسی گفتار دوران کودکی، بهبود هماهنگی گفتار است. فعالیت‌های گفتاردرمانی برای درمان آپراکسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• تمرین مکرر شکل‌گیری و تلفظ صداها و کلمات
• تمرین اتصال صداها برای ایجاد گفتار
• کار با ریتم یا ملودی
• استفاده از روش‌های چندحسی، مانند تماشای خود در آینه هنگام تلاش برای شکل‌گیری کلمات یا لمس صورت هنگام صحبت کردن
 
اگر آپراکسی گفتار فرزندتان جدی است، او همچنین می‌تواند روش‌های جایگزین برای برقراری ارتباط مانند نوشتن، نقاشی یا اشاره کردن را بیاموزد. گزینه دیگر استفاده از وسایل الکترونیکی کمکی، از جمله رایانه‌هایی است که می‌توانند کلمات و جملات را تولید کنند.
بسیاری از درمانگران بر این باورند که زبان اشاره برای کودکانی که در برقراری ارتباط مشکل دارند، مفید است. آنها اغلب توصیه می‌کنند که کودکان سعی کنند کلماتی را که امضا می‌کنند، بگویند تا به تمرین حرکات دهان خود کمک کنند. افراد مبتلا به موارد جدی‌تر از آپراکسی اکتسابی نیز ممکن است از زبان اشاره یا رایانه بهره‌مند شوند.
 
تحقیقات بسیار کمی در مورد اثربخشی درمان‌های مختلف برای آپراکسی گفتار دوران کودکی انجام شده است. این موضوع ممکن است تا حدودی به دلیل اختلاف نظر بین متخصصان در مورد اینکه کدام علائم باید منجر به تشخیص آپراکسی شود، باشد.
 

هیچ درمان قطعی برای آپراکسی وجود ندارد

 
سوالات متداول درباره آپراکسی
1. احتمال بهبودی فرد مبتلا به آپراکسی چقدر است؟
با کمک درمان، برخی از افراد به طور قابل توجهی بهتر می‌شوند. برخی دیگر ممکن است پیشرفت زیادی نداشته باشند یا حتی بدتر شوند. همه چیز به فرد، شدت آپراکسی او و علت آن بستگی دارد.
 
2. شایع‌ترین علت آپراکسی گفتار چیست؟
آپراکسی گفتار دوران کودکی (CAS) ممکن است ناشی از ژنتیک یا آسیب مغزی ناشی از شرایطی مانند سکته مغزی دوران کودکی، صرع یا عفونت باشد. متاسفانه، علت CAS در اکثر کودکان ناشناخته است. در بزرگسالان، آپراکسی گفتار معمولا ناشی از آسیب مغزی است. با این حال، CAS می‌تواند به دلیل یک بیماری مزمن، تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.
 
3. آیا می توان از آپراکسی پیشگیری کرد؟
هیچ راهی برای پیشگیری از آپراکسی که ناشی از آسیب مغزی است وجود ندارد. با این حال، اگر سابقه خانوادگی آپراکسی دارید، می توانید با صحبت با پزشک خود در مورد خطر ابتلا به این بیماری و انجام اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر سکته مغزی یا ضربه مغزی، اقداماتی را انجام دهید.
 
نتیجه‌گیری
آپراکسی وضعیتی است که در آن فرد در انجام حرکات خاصی با مشکل مواجه می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که آسیب به مغز مانع از ارسال دستورالعمل‌های صحیح به بدن می‌شود. انواع مختلف آپراکسی بر افراد به روش‌های متفاوتی تأثیر می‌گذارد. هیچ درمان قطعی برای آپراکسی وجود ندارد، اما فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و کاردرمانی می‌توانند علائم را بهبود بخشیده و زندگی با این عارضه را آسان‌تر کنند.
 
گردآوری:بخش سلامت بیتوته