مدارس به عنوان یکی از مهمترین نهادهای تربیتی و اجتماعی، نقش بسیار اساسی در ارتقای سلامت روان دانشآموزان ایفا میکنند. سلامت روان در مدارس به معنای فراهم آوردن محیطی امن، حمایتگر و فعال برای رشد روانی، عاطفی و اجتماعی دانشآموزان است که موجب تقویت احساس تعلق، اعتماد به نفس و توانمندیهای فردی میشود. این فضا زمینه را برای بهبود کیفیت یادگیری و کاهش بروز مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی فراهم کرده و به توانمندسازی دانشآموزان در مواجهه با چالشهای زندگی کمک میکند.
به همین دلیل، تقویت مهارتهای روانی همچون تابآوری، خودآگاهی، مدیریت هیجان و ارتباط مؤثر باید در صدر برنامههای آموزشی قرار گیرد. این مهارتها به دانشآموزان کمک میکند تا بهتر بتوانند مشکلات و فشارهای روزمره را کنترل کنند و در محیطهای آموزشی و اجتماعی با کیفیت بالاتری حضور یابند.
علاوه بر این، آموزش تخصصی معلمان و کادر مدرسه نقش مکمل و بسیار حیاتی دارد؛ زیرا معلمان نه تنها انتقالدهنده دانش محض هستند، بلکه در شکلدهی شخصیت و سلامت روان دانشآموزان نیز تأثیرگذارند. برگزاری دورههای تخصصی برای معلمان به آنها کمک میکند تا مهارتهای لازم در شناسایی و مدیریت مسائل روانی دانشآموزان را کسب کنند و به عنوان راهنمایان مؤثر در مسیر رشد سالم روانی آنها عمل نمایند.
علاوه بر مدرسه، مشارکت خانوادهها به عنوان یکی از ارکان مهم تحول در سلامت روانی دانشآموزان ضروری است. خانوادهها اولین نهاد تربیتی و حمایتی برای کودک و نوجوان هستند و نقش آنان در تقویت ظرفیتهای روانی و ایجاد فرهنگ حمایت روانی غیرقابل انکار است. طراحی و اجرای برنامههای هدفمند که خانوادهها را درگیر و همراه فرایند آموزش و پرورش نماید، میتواند پیوند میان خانه و مدرسه را مستحکمتر کرده و یک شبکه حمایتی گسترده ایجاد کند. این حمایت مشترک باعث میشود که دانشآموزان در مواجهه با مشکلات و چالشها دلگرمتر باشند و محیطی امن و پایدار برای رشد همهجانبه آنها فراهم شود.
چنین تلاشهایی نه تنها به کاهش آسیبهای روانی در نسل جوان منجر میشود، بلکه زمینهساز ایجاد آیندهای روشنتر و پایدارتر برای جامعه خواهد بود؛ جامعهای که در آن افراد توانمندتر، با اعتماد به نفس بیشتر و سلامت روان بهتری به رشد و شکوفایی میرسند و میتوانند نقش مؤثری در توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایفا کنند.
یکی از نکات مهم در ارتقای سلامت روان دانشآموزان، تقویت مفهومی به نام تاب آوری است. مدارس میتوانند با آموزش مهارتهای عاطفی، اجتماعی و حل مسئله به دانشآموزان، تابآوری آنها را افزایش دهند و آنها را برای مدیریت استرسها، مشکلات خانوادگی و چالشهای روزمره آماده سازند. این مهارتها شامل خودتنظیمی هیجانی، خودانگیزشی، ایجاد روابط مثبت و تقویت احساسات مثبت است که همگی موجب افزایش سلامت روان میشوند.
برای این منظور، برنامههای جامع و نظاممند باید در مدارس اجرا شوند که علاوه بر آموزش مهارتها، شامل شناسایی و حمایت از دانشآموزان در معرض خطر بوده و همچنین محیط مدرسه را به مکانی گرم و پذیرنده تبدیل کنند.
رفتار معلمان و کادر آموزشی نقش بسیار مهمی در این فرایند دارد، چرا که روابط حمایتی با کارکنان مدرسه میتواند سلامت روانی دانشآموزان را به طور قابل توجهی بهبود ببخشد[5]. همچنین، ایجاد فرصتهایی برای تصمیمگیری و حل مشکلات در مدرسه میتواند خودکارآمدی و اعتماد به نفس را در دانشآموزان افزایش دهد.
مشکلات روانی از جمله اضطراب و افسردگی در دانشآموزان امروزی رو به افزایش است و مدارس به عنوان محیطهایی با دسترسی مستقیم به کودکان و نوجوانان، بستر مناسبی برای پیشگیری و مداخلههای اولیه به شمار میروند. حضور مددکاران اجتماعی و مشاوران روانشناس در مدارس یکی دیگر از اقدامات مؤثر است که میتواند به شناسایی به موقع نیازهای روانی دانشآموزان و ارائه خدمات بهداشتی روانی مرتبط کمک کند. این خدمات، ضمن کاهش انگ و تابوهای مربوط به مشکلات روانی، فرهنگ سلامت روان را در مدرسه تقویت میکند.
از سوی دیگر، آموزش خانوادهها نیز باید بخشی از برنامههای ارتقای سلامت روان در مدارس باشد تا حمایت عاطفی و روانی مناسب در محیط خانه نیز فراهم شود. روابط قوی و سالم در خانواده و مدرسه به طور همزمان میتوانند تأثیر مثبتی بر رشد روانی و تابآوری دانشآموزان داشته باشند.
تقویت این همکاریها باعث شکلگیری یک شبکه حمایت چندجانبه میشود که به کودک کمک میکند تا بهتر با فشارهای محیطی و اجتماعی مقابله کند و رشد روانی پایدار داشته باشد.
خاطره اکبری کارشناس سلامت و روانشناس در خاتمه آورده است برای دستیابی به موفقیت واقعی در حوزه ارتقای سلامت روان و تابآوری دانشآموزان، نیازمند تغییر رویکرد و توجه جدی نظام آموزش و پرورش هستیم. سرمایهگذاری در توسعه ظرفیتهای روانی دانشآموزان، آموزش تخصصی معلمان و کادر مدرسه، طراحی و اجرای برنامههای هدفمند و درگیر کردن خانوادهها، همه از ارکان مهم این تغییر محسوب میشوند. این تلاشها نه تنها به کاهش آسیبهای روانی خواهد انجامید بلکه آینده روشنتر و پایدارتر را برای جامعه رقم خواهد زد.
💬 نظرات خود را با ما در میان بگذارید