روابط اجتماعی پایدار و قوی نقش بسیار مهمی در سلامت روان و جسم انسان دارد

زهرا نیازاده روانشناس معتقد است روابط اجتماعی پایدار و قوی نقش بسیار مهمی در سلامت روان و جسم انسان دارد و مطالعات علمی نشان داده‌اند که این نوع روابط می‌توانند فرآیند پیری بیولوژیک را کند کنند. در تحقیقات مختلف، مشاهده شده است افرادی که شبکه‌های اجتماعی گسترده و حمایت‌های اجتماعی مداوم دارند، شاخص‌های زیست‌شناختی پیری مانند ساعت اپی‌ژنتیک آن‌ها بهتر بوده و سطوح التهاب در بدنشان پایین‌تر است. این نشان می‌دهد که روابط گرم و ماندگار نه تنها از نظر روانی بلکه از نظر فیزیولوژیکی نیز برای انسان حیاتی است.

بر اساس تحقیقات منتشر شده در ScienceDaily، داشتن دوستان و خانواده‌ای که در شرایط مختلف زندگی پشتیبان شما هستند، می‌تواند استرس را کاهش دهد و سطح هورمون‌های استرسی مانند کورتیزول را کنترل کند. استرس مزمن یکی از عوامل اصلی پیری زودرس و ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و مشکلات التهابی است. بنابراین، روابط اجتماعی سالم و حمایت‌کننده به طور مستقیم می‌توانند از بدن در برابر آسیب‌های ناشی از استرس محافظت کنند و طول عمر سلول‌ها را افزایش دهند.

علاوه بر کاهش استرس، روابط اجتماعی پایدار می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تقویت کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند افرادی که از حمایت اجتماعی کافی برخوردارند، مقاومت بیشتری در برابر بیماری‌ها دارند و التهابات مزمن کمتری را تجربه می‌کنند. التهاب مزمن یکی از عوامل کلیدی در پیری زودرس و بیماری‌های مرتبط با سن است، بنابراین کاهش التهاب با داشتن روابط اجتماعی گرم و مداوم می‌تواند تاثیر مستقیم بر سلامت طولانی‌مدت داشته باشد.

یکی از شاخص‌های زیست‌شناختی مهم در تحقیقات اخیر، ساعت اپی‌ژنتیک است که میزان پیری سلولی را نشان می‌دهد. افرادی که روابط اجتماعی قوی دارند، تغییرات اپی‌ژنتیک کمتری تجربه می‌کنند و در نتیجه پیری سلول‌هایشان با سرعت کمتری اتفاق می‌افتد. این یافته‌ها اهمیت بسیار بالای شبکه‌های اجتماعی قوی و حمایت‌کننده را در حفظ سلامت جسمی و روانی انسان برجسته می‌کنند.
به عبارت دیگر، دوستان و خانواده‌ای که همواره در کنار شما هستند، می‌توانند اثرات محافظتی واقعی بر بدن شما داشته باشند و طول عمر و کیفیت زندگی را افزایش دهند.

تحقیقات نشان داده‌اند که نه تنها تعداد روابط اجتماعی مهم است، بلکه کیفیت آن‌ها نقش حیاتی دارد. داشتن دوستان و اعضای خانواده‌ای که بتوانند در زمان نیاز شما را حمایت کنند، احساس تعلق و امنیت روانی ایجاد می‌کند.
این احساس امنیت روانی به نوبه خود باعث کاهش اضطراب، افسردگی و فشار روانی می‌شود و به بدن فرصت می‌دهد تا به جای مقابله با استرس، انرژی خود را برای بازسازی و سلامت کلی صرف کند. روابط سطحی و کوتاه‌مدت نمی‌توانند چنین تأثیری داشته باشند، بنابراین تمرکز بر ایجاد روابط گرم و ماندگار اهمیت ویژه‌ای دارد.

علاوه بر این، تعاملات اجتماعی مثبت باعث ترشح هورمون‌های خوشحالی مانند اکسی‌توسین و سروتونین می‌شود. این هورمون‌ها علاوه بر افزایش حس خوشایندی، اثرات محافظتی بر سیستم قلبی و عروقی دارند و می‌توانند فشار خون و ضربان قلب را متعادل نگه دارند. بنابراین روابط اجتماعی نه تنها بر سطح روانی بلکه به طور مستقیم بر سلامت جسمانی نیز اثرگذار هستند و فرآیند پیری را به تعویق می‌اندازند.

برای بهره‌برداری کامل از اثرات مثبت روابط اجتماعی، توصیه می‌شود افراد وقت بیشتری را با دوستان و خانواده خود بگذرانند، در گروه‌ها و انجمن‌های اجتماعی شرکت کنند و روابط خود را بر اساس اعتماد، احترام و حمایت متقابل بنا کنند. برگزاری ملاقات‌های منظم، تماس‌های تلفنی و تعاملات روزانه می‌توانند به تقویت این شبکه‌ها کمک کنند. هرچه روابط اجتماعی فرد متنوع‌تر و پایدارتر باشد، اثرات محافظتی آن بر سلامت جسمی و روانی بیشتر خواهد بود.

علاوه بر سلامت جسمی، روابط اجتماعی پایدار اثرات مهمی بر سلامت روان نیز دارند. افراد دارای شبکه‌های اجتماعی قوی معمولاً عزت نفس بالاتر، احساس ارزشمندی بیشتر و رضایت زندگی بیشتری دارند. این وضعیت روانی مثبت می‌تواند انگیزه برای انجام فعالیت‌های سالم مانند ورزش، تغذیه مناسب و رعایت سبک زندگی سالم را افزایش دهد. به این ترتیب، روابط اجتماعی گرم و پایدار به طور غیرمستقیم سبک زندگی سالم‌تری را نیز تقویت می‌کنند و فرآیند پیری را کندتر می‌کنند.

نکته دیگر این است که روابط اجتماعی قوی می‌توانند اثرات مثبت طولانی‌مدتی بر سلامت مغز داشته باشند. مطالعات نشان داده‌اند افرادی که تعاملات اجتماعی فعال دارند، عملکرد شناختی بهتری در سنین بالاتر دارند و خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری‌های مغزی کاهش می‌یابد. تعامل اجتماعی ذهن را فعال نگه می‌دارد و باعث تحریک مناطق مختلف مغز می‌شود، که این خود به حفظ سلامت مغزی و کند شدن پیری شناختی کمک می‌کند.

شواهد علمی به وضوح نشان می‌دهند که روابط اجتماعی گرم، پایدار و حمایت‌کننده می‌توانند به عنوان یک عامل کلیدی در بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر عمل کنند. اهمیت این روابط فراتر از احساس خوشایندی و رضایت روانی است و اثرات مستقیم زیست‌شناختی بر بدن دارند. بنابراین، سرمایه‌گذاری بر روابط اجتماعی نه تنها یک اقدام روانی مفید بلکه یک استراتژی مؤثر برای سلامت جسمانی و روانی بلندمدت است. ایجاد، نگهداری و تقویت شبکه‌های اجتماعی قوی باید به عنوان یک اولویت در زندگی هر فرد در نظر گرفته شود تا بتوان از مزایای بی‌شمار آن در کند کردن فرآیند پیری و افزایش کیفیت زندگی بهره‌مند شد.

 زهر ا نیازاده نویسنده خانه تاب آوری در خاتمه آورده است روابط اجتماعی پایدار و حمایت‌کننده می‌توانند فرآیند پیری بیولوژیک را کند کرده، استرس و التهاب را کاهش دهند، عملکرد شناختی و سلامت مغز را بهبود بخشند و کیفیت زندگی و طول عمر را افزایش دهند. تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که این اثرات واقعی و قابل توجه هستند و نمی‌توان اهمیت آن‌ها را نادیده گرفت. بنابراین، ایجاد و حفظ روابط گرم و پایدار یک سرمایه‌گذاری واقعی بر سلامت جسم و روان است و می‌تواند زندگی انسان را به طور کلی بهبود بخشد.