جرایم پزشکی و شکایت از پزشک یا دکتر

جرایم پزشکی و شکایت از پزشک یا دکتر به دلیل انبوه مراجعات بیماران به پزشکان از جمله دعاوی رایج مطروحه در دادگستری و محاکم می باشد . انبوه شکایت از پزشکان در زمینه های مختلف از قبیل : ایراد صدمه جانی به دلیل قصور پزشک و همچنین جرایم و تخلفات پزشکی مغایر با شئون پزشکی و تخلفات صنفی  به حدی می باشد که دادسرای ویژه ای در تهران به عنوان دادسرای جرایم پزشکی به موضوع شکایت بیماران از پزشک تشکیل شده است .

انواع جرایم پزشکی 

·   الف . جرایمی که پزشک در زمان درمان بیمار ممکن است مرتکب شود .

1.قتل غیر عمدی ناشی از تقصیر در امر پزشکی : 

اگر بیماری در خلال امر درمان توسط پزشک ، فوت نماید و فوت او ناشی از تقصیر یا  قصور پزشک باشد در این صورت پزشک مربوط ( کادر درمان ) مسئولیت داشته و در صورت شکایت وراث متوفی از پزشک و اثبات تقصیر پزشک در مرجع قضایی ، پزشک محکوم خواهد شد .

2.ایراد صدمات بدنی غیر عمدی ناشی از تقصیر پزشک:

در صورتی که از پزشک تقصیر یا قصوری سر زند که منجر به ایراد صدمه بدنی و جانی ( غیر از مرگ ) بیمار شود به موجب ماده 495 از قانون مجازات اسلامی ضامن است .

3.سقط جنین :

سقط جنین به معنای انجام هرگونه اعمال غیر قانونی است که موجب توقف دوران تکامل جنینی و خروج قبل از موعد طبیعی ( نه ماهگی ) جنین شود . سقط جنین می تواند دو حالت کلی قانونی و غیر قانونی باشد .

سقط جنین طبیعی و درمانی و قانونی : در مواقعی که سقط جنین به صورت طبیعی انجام شود یا توسط پزشک متخصص در حدود موازین قانونی تجویز شده باشد قانونی می باشد .

سقط جنین غیر قانونی : هر نوع سقط جنینی که بدون مجوز قانونی باشد یا طبیعی انجام نشده باشد سقط غیر قانونی بوده و مستوجب کیفر و مجازات است .

4.شکایت از دکتر و جراح زیبایی :

شکایت از پزشک و جراح زیبایی وقتی قابل طرح است که پزشک و جراح زیبایی به تعهداتی که نسبت به بیمار دارند به نحوه مطلوب عمل نکند و چنانچه موجب ایراد صدمات جانی و یا عدم حصول نتیجه مطلوب عمل زیبایی و مورد توافق برای بیمار شود مسئولیت کیفری و مدنی دارد .

5.شکایت از دندانپزشک :

قصور پزشکی در دندانپزشکی به طور کلی عدم انجام وظیفه قانونی و عدم رعایت استانداردهای درمانی ، مراقبتی و پزشکی مورد تایید سازمان نظام پزشکی که دندانپزشک مکلف به انجام و رعایت آن ها است را در بر می گیرد. بنابراین شکایت از دندانپزشک به جهت درمان ناقص و آسیب به بیمار توسط بیمار و مراجعه کننده به دندانپزشک امکان پذیر است .

·   ب . جرایم و تخلفات مغایر با شئون پزشکی

1 . افشای اسرار پزشکی بیمار :

مطابق ماده 648 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در صورتی که پزشکان اسرار بیماران را افشا نمایند مجرم شناخته شده و به مجازات حبس محکوم خواهند شد ماده 648 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد : اطبا و جراحان و ماماها و دارو فروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می شوند هر گاه در غیر از موارد قانونی اسرار مردم را افشا کنند به چهل و پنج روز تا شش ماه حبس و یا بیست میلیون تا شصت میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شوند .

2 . صدور گواهی پزشکی خلاف واقع 

از جمله جرایم پزشکی رایج صدور گواهی پزشکی خلاف واقع می باشد . مطابق ماده 539 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات که مقرر می دارد : هرگاه طبیب تصدیق نامه برخلاف واقع درباره شخصی برای معافیت از خدمت در ادارات رسمی یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به مراجع قضایی بدهد ، به حبس از شش ماه تا دو سال یا بیست و پنج به بیست و پنج تا صد میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد .

مسئولیت پزشک خاطی 

پزشک بر حسب شغل خود تعهداتی بر عهده دارد و چنانچه این تعهدات نقض شود ، پزشک مکلف به جبران خسارت وارده ناشی از نقض تعهدات قانونی خود می باشد . این تعهدات که به موجب قانون بر عهده پزشک می باشد تحت عنوان مسئولیت مدنی پزشک بررسی می شود . 

یکی از مبانی مسئولیت وجود تقصیر است و بر همین مبنا دو فرض وجود دارد : 

1.مسئولیت مبتنی بر تقصیر : یعنی شخص در صورتی مسئولیت دارد که تقصیر وی اثبات شده باشد .

2 . مسئولیت مبتنی بر تقصیر مفروض  : تقصیر شخص در آن خصوص توسط قانونگذار فرض گرفته شده شده است یعنی اصل بر تقصیر شخص است مگر اینکه خلافش اثبات شود .

مسئولیت پزشکان در قبال اقدامات درمانی ، مستنبط از ماده 495 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مسئولیت بر مبنای فرض تقصیر است یعنی برای مسئولیت پزشک اثبات تقصیر لازم نیست بلکه این پزشک است که باید عدم تقصیر خود را اثبات کند .

مرجع تشخیص تقصیر پزشک 

از آنجا که تقصیر پزشکی یک امر فنی است و مقام قضایی به علوم پزشکی و فنون آن  تسلط ندارد بنابراین جلب نظر کارشناس متخصص در این خصوص ضرورت دارد . سازمان پزشکی قانونی به موجب بند های 1 و2 ماده 1 قانون تشکیل سازمان پزشکی قانونی کشور ، مکلف است به تمام استعلام های مراجع قضایی پاسخ دهد . مرجع تشخیص تقصیر پزشک کمیسیون تخصصی پزشکی قانونی می باشد البته نظریه کارشناسی نظام پزشکی نیز می تواند به عنوان نظریه کارشناسی مورد استفاده قرار گیرد . با این حال مرجع نهایی تشخیص تقصیر پزشک قاضی می باشد که با در نظر گرفتن نظر کارشناس پزشکی تصمیم می گیرد .

نحوه شکایت از پزشک  

شکایت از پزشک از دو طریق امکان پذیر است که هر کدام را به صورت مجزا خواهیم گفت :

1 . شکایت از پزشک در سازمان نظام پزشکی  

در صورت وقوع هر نوع تخلفی مرتبط با موضوع درمان از ناحیه پزشکان ، بیمار می تواند با مراجعه به سازمان نظام پزشکی و با ارائه مدارک و توضیحات خود و بیان نوع تخلف از پزشک مربوطه شکایت کند . مرجع رسیدگی به شکایت بیماران در این سازمان هیئت بدوی انتظامی می باشد .پس از ثبت شکایت و تشکیل پرونده موضوع شکایت به یکی از هیاتهای بدوی انتظامی ارجاع می شود . هیئت مذکور ابتدا موضوع شکایت را به کمیسیون پزشکی ارجاع می دهد تا در خصوص وظایف پزشک و نحوه درمان و اقدامات انجام شده اعلام نظر کنند . 

در صورتی که کمیسیون پزشکی بعد از بررسی پرونده شکایت ، پروسه درمان و یا اقدامات صورت گرفته در خصوص زیبایی پزشک و جراح زیبایی را مقصر بدانند در این خصوص اعلام نظر می کنند . هیئت های بدوی انتظامی با ابلاغ موضوع شکایت به پزشک از او برای ارائه توضیحات و دفاع در قبال شکایت مطروحه دعوت می نماید .سپس با جمع بندی توضیحات ارائه شده و نظر کارشناسی کمیسیون پزشکی اقدام به صدور رای محکومیت انتظامی یا برائت می نماید . مجازات های انتظامی مثل تعلیق پروانه پزشکی یا ابطال آن را مورد حکم قرار دهد .  رای صادره از هیات های بدوی قابل اعتراض  در هیات تجدیدنظر انتظامی می باشد

2 . شکایت از پزشک در دادسرا و دادگاه 

در صورتی که بیمار قصد مطالبه دیه و یا خسارت از پزشک و جراح زیبایی را داشته باشد باید اقدام به طرح شکایت از پزشک و جراح زیبایی در دادسرا عمومی و انقلاب بنماید . طرح شکایت از پزشکان و جراحان زیبایی مانند سایر پزشکان باید یا توسط وکلای متخصص این حوزه انجام شود و یا از طریق دفاتر خدمات قضایی اقدام به ثبت شکایت کرد .شکایت از پزشکان به در تهران به دادسرای ویژه جرایم پزشکی ارجاع می شود . و بعد تشکیل پرونده و بررسی موضوع شکایت و تحقیقات قاضی پرونده را برای تعیین اینکه آیا اقدامات پزشک مربوطه در حیطه قانونی انجام شده و در انجام وظایف مرتکب قصوری شده است یا نه به کمیسیون پزشکی ارجاع می دهد .

در نهایت قاضی دادسرا ( بازپرس یا دادیار ) با توجه به دلایل و مستندات موجود در پرونده و البته نظر کمیسیون پزشکی تصمیم میگیرد . تصمیم نهایی قاضی دادسرا از دو حالت خارج نیست : الف . قرار جلب به دادرسی ب . قرار منع تعقیب 

الف . قرار جلب به دادرسی : در صورت صدور قرار جلب به دادرسی پرونده برای رسیدگی و صدور رای دادگاه کیفری ارجاع می شود .

ب . قرار منع تعقیب :  صدور  قرار منع تعقیب توسط قاضی دادسرا به معنی رد شکایت است البته قرار صادره قابل اعتراض می باشد .

شکایت از مراکز زیبایی و کسانی که پزشک نیستند 

بسیار اتفاق می افتد افراد برای عمل های زیبایی و یا اقدامات ترمیمی زیبایی به کلینیکها و مطب هایی مراجعه می کنند که در اصل پزشک نیستند و مجوز طبابت ندارند . برای شکایت از این افراد از آنجائیکه که پزشک نیستند و پروانه اشتغال و طبابت از نظام پزشکی ندارند نمی توان به سازمان نظام پزشکی شکایت برد . شکایت از این افراد حتما باید در دادسرا انجام و پیگیری شود .

این قبیل افراد که بدون مجوز قانونی اقدام انجام امور پزشکی می کنند مرتکب جرم مداخله در امور پزشکی شده اند که علاوه بر جبران خسارات وارده به بیماران و مراجعه کنندگان باید به مجازات جرم مداخله در امور پزشکی محکوم شوند .

مصادیق تخلفات و جرایم پزشکان و جراحان زیبایی 

شکایت‌ از پزشک یا جراح زیبایی ممکن است به دلیل جراحی های ناموفق، عوارض جانبی جدی، عدم رضایت از نتیجه، نقض اطلاعات پیش از عمل، یا ادعاهای تقلبی یا تبلیغات سوء باشد. برخی از مصادیق که ممکن است در شکایت علیه جراح زیبایی مطرح شود عبارت است از :

1. نقض استانداردهای پزشکی و اخلاقی
2. عدم اطلاع‌رسانی کافی و صحیح به بیمار قبل از عمل
3. انجام جراحی نامناسب یا غیرضروری
4. عوارض جانبی جدی یا دائمی
5. نارضایتی از نتیجه و تفاوت فاحش نتیجه عمل با تصویری که قبلاً به بیمار ارائه شده بود
6. تبلیغات نادرست و گمراه کننده

مصادیق و علل شکایت از دندانپزشکان 

1 .  شکستگی فک در حین درمان 2 . به علت بی حسی فک ناشی از درمان 3 . به علت باز شدن سینوس در حین درمان 4.  وارد شدن دندان به سینوس 5 . آبسه و عفونت فک ناشی از درمان 5 .  اشتباهی کشیدن دندان 6 .  عدم تهیه کلیشه رادیوگرافی قبل از کار 7 . خونریزی بعد از جراحی 8 . صدمه به دندان مجاور 9.  شکستن توبروزیته 10 . شکستن ایمپلنت 

تاثیر اخذ برائت از بیمار یا ولی بیمار در برائت پزشک 

تاثیر اخذ برائت از بیمار این است که برائت ، تنها بار اثبات را منقلب می کند . یعنی اگر پزشک برائت گرفته باشد ، بار اثبات دگرگون می شود در شرایط عادی در دعاوی علیه پزشک بیمار زیان دیده است و طبق قاعده کلی در دعوا ( البینه علی المدعی ) بیمار که در اینجا مدعی است باید تقصیر پزشک را اثبات کند . اما  به موجب ماده 495 قانون مجازات اسلامی در خصوص مسئولیت پزشک فرض بر تقصیر شده است اگر پزشک برائت گرفته باشد ، بار اثبات تقصیر به عهده بیمار است و اگر پزشک برائت اخذ نکرده باشد این پزشک است که باید بی تقصیری خودش را اثبات کند . بنابراین اخذ برائت از بیمار توسط پزشک به معنای رفع مسئولیت کلی پزشک نیست .

جهت تسهیل اقدامات حقوقی و ممانعت از تضییع حقوق ، بهره مندی از خدمات وکیل متخصص برحسب نوع دعوا ، امری لازم و غیر قابل اجتناب است. بر همین اساس موسسه حقوقی آبان با بهره مندی از وکلای متخصص در هر بخش ، آمادگی کامل خود را جهت ارائه جامع ترین خدمات حقوقی اعلام می نماید.