آشنایی با اختلال خواب شیفت کاری (SWSD)

اختلال خواب شیفت کاری (Shift work sleep disorder) یا به اختصار SWSD
یک اختلال خواب با ریتم روزانه است که با بیخوابی ( اینسومنیا ) و خواب آلودگی روزانه (EDS) مشخص می شود. ریتم شبانه روزی شما ساعت داخلی بدن شما است که مدت زمان خواب و بیداری را تنظیم می کند. و در افرادی رخ می‌دهد که ساعات غیرمعمول اداری مانند شیفت بیمارستان چندبخشی، شیفت قبرستان، شیفت صبح زود، یا شیفت‌های چرخشی کار می‌کنند. با خواب آلودگی بیش از حد، کمبود خواب شاداب و خواب آلودگی مشخص می‌شود. این علائم می‌تواند بر کار و اوقات فراغت تأثیر بگذارد.

اختلال خواب شیفت کاری (SWSD) یکی از مشکلات جدی است که بسیاری از کارگران شیفتی با آن مواجه هستند. این اختلال به دلیل تغییر در الگوی خواب و بیداری ناشی از کار در ساعات غیر معمول، مانند شب یا اوایل صبح، به وجود می‌آید. در این مقاله، به بررسی یافته‌های جدید علمی در مورد SWSD طی پنج سال اخیر خواهیم پرداخت و تأثیرات آن بر سلامت روان و جسمی افراد را مورد بررسی قرار خواهیم داد. اختلال خواب شیفت کاری یک اختلال ریتم Circadian است که معمولاً با بی‌خوابی، خواب‌آلودگی مفرط یا هر دو همراه است.

طبق تحقیقات، حدود 20درصد از جمعیت شاغل در شیفت کار می‌کنند و تخمین زده می‌شود که 10 تا 40 درصد از این افراد دچار SWSD هستند. این اختلال می‌تواند تأثیرات منفی بر کیفیت زندگی، عملکرد شغلی و سلامت روانی افراد داشته باشد.

برنامه کاری غیراداری مانند مشاعل بیمارستانی از جمله پزشکی، پرستاری، مامایی و یا مشاغل امدادی و خدمات مانند پلیس و آتش نشانی می‌تواند ریتم شبانه روزی فرد یا «ساعت بیولوژیکی» را مختل کند. بیداری و خواب آلودگی را در زمان‌های نسبتاً معینی در طول ۲۴ ساعت شبانه روز تنظیم می‌کند. ریتم شبانه‌روزی می‌تواند علائم ناامید کننده‌ای داشته باشد، زیرا بر روی موارد زیر تأثیر می‌گذارد:
خواب آلودگی
هشیاری
دمای بدن
سطوح هورمونی
گرسنگی

کسانی که به طور منظم برنامه‌های خود را تغییر می‌دهند، به احتمال زیاد تحت تأثیر قرار می‌گیرند. با این حال، همه کسانی که در یک شیفت غیر سنتی کار می‌کنند SWSD را تجربه نمی‌کنند.

بسیاری از افرادی که در این شیفت‌ها کار می‌کنند، ریتم‌های شبانه‌روزی دارند که آن‌ها را «جغد شب» طبیعی می‌سازد و می‌توانند از این اختلال اجتناب کنند.

 

در اکثر افراد، ریتم شبانه روزی آنها در اطراف زمان روشنایی روز و تاریکی حرکت می کند، و این امر باعث می شود آنها در طول روز بیدار تر و هوشیار تر و در شب بیشتر خسته یا خواب آلود باشند. برای کسانی که برنامه های خارج از چرخه های طبیعی روشنایی و تاریکی دارند، زمان خواب نامنظم آنها می‌تواند ریتم‌های روزانه شان را مختل کرده و موجب بروز برخی از مشکلات روحی و فیزیولوژیکی شود.

SWSD همچنین می تواند اثرات نامطلوب بر سلامت شما داشته باشد. اختلال خواب مداوم می تواند منجر به فشار خون بالا، بیماری قلبی، مسائل گوارش و افسردگی شود.
 

علائم و خطرات سلامتی مرتبط با اختلال خواب شیفت کاری اثرات شیوه زندگی بسیاری از افراد تغییرات شیوه زندگی را که ممکن است برنامه ها و ساعتهای متغیر شیفت کاری مسبب آن شوند را نادیده میگیرند. این حالت به ویژه در کسانی که شیفت شب کار میکنند صدق میکند. کارمندان شب کار تمایل بالایی برای دوری از دوستان و خانواده هایشان دارند، و به این دلیل که برنامه های کاریشان با عزیزانشان هم تراز نیست، سخت تر می‌توانند روابط اجتماعی خود را حفظ کنند.

کارمندان شیفتی نیز نمیتوانند به طور مرتب برنامه ی ورزشی خود را دنبال کنند و بیشتر تغذیه شان به خوردن غذاهای غیر سالم میانجامد چرا که فست فود های زنجیره ای نسبت به رستوران‌های معمولی بیشتر شب ها باز هستند.
 

اختلال خواب کار شیفتی و بیماری‌ها
مطالعات زیادی انجام شده است که نشان می دهد خطرات سلامتی و بیماری ها با شیفت کاری مرتبط است. به عنوان مثال، یک مطالعه که در سال 2007 که توسط IARC (آژانس بین المللی تحقیقات سرطان انجام شد) نشان داد که شیفت کاری متغیر با سرطان مرتبط است. مطالعات دیگر گزارش داده اند که در کارگران شب کار، شیوع بیماری های قلبی، اختلالات گوارشی و بی نظمی قاعدگی به طرز افزاینده ایی رایج تر است. مایکل لی و همکاران عنوان کرده اند که افراد با شیفت شبانه ی کاری در مقایسه با افرادی که در یک برنامه شیفت روزانه کار میکنند ریسک بالاتری نسبت به رخداد حوادث رانندگی خطرناک داشتند. از آنجاییکه مطالعات SWSD به طور رسمی در خصوص این مقوله صورت نگرفت به طور واضح مشخص نشد که این گزارش های رسیده در خصوص خطرات تنها مربوط به زیر مجموعه کارکنان شیفتی که برای تشخیص SWSD واجد شرایط هستند یا برای همه کارکنان شیفتی اعمال شده است.

 

در کسانی که شیفت شب کار میکنند یا افرادی که برنامه های کاری آنها به صورت چرخشی است ، اختلال اولیه در ریتم روزانه می تواند منجر به بروز مشکلاتی در عملکرد های طبیعی بدن شود. این علائم شبیه به زمان شب امتحان، شب بیداری برای تحویل پروژه یا جت لگ شدن بعد از سفر به جایی دور با منطقه زمانی متفاوت، یا تنظیم برنامه‌های زندگی وقتی یک نوزاد تازه متولد شده دارید.

علائم اولیه اختلال خواب شیفت کاری عبارتند از بی خوابی و خواب آلودگی مفرط وابسته به کار در زمان های غیر استاندارد. اختلال خواب شیفت کاری نیز با خوابیدن سره کار مرتبط است. مجموع زمان خواب روزانه معمولا کوتاهتر است و کیفیت خواب در افرادی که شیفت شب کار میکنند در مقایسه با افرادی که شیفت روز کار می کنند کمتر است. خواب آلودگی به صورت تمایل به چرت زدن ، چرت زدن ناخواسته، اختلال در تیزی هوش، تحریک پذیری، کاهش عملکرد و کشش در رخ دادن سوانح نمود پیدا کرده و ظاهر می شود.

شیفت کاری اغلب با ساعتهای طولانی کار همراه است، بنابراین خستگی می تواند یک عامل آمیخته به کار باشد. نشانه‌ها با مدت زمان کار تغییر می کند و معمولا با اتخاذ یک برنامه معمول خواب بیداری حل می شود. این علائم عبارتند از:

  اعتقاد بر این است که بسیاری از این خطرات بهداشتی با کاهش توانایی بدن برای تولید ملاتونین همراه است. ملاتونین یک هورمون است که به کنترل ریتم‌های روزانه و خواب و بیداری شما کمک می کند.

اثرات این هورمون همچنین برای کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از مشکلات بهداشتی و برخی خطرات سلامتی شناخته شده است و هنگامی که روی تعدادی از کارکنان با شیفت کاری متغیر آزمایش انجام شد نشان داد که کمبود آن با رژیم غذایی ضعیف و عدم فعالیت و ورزش به طور معمول مرتبط است.

 

در حالی که بسیاری از کارمندان نمی‌توانند ساعات کاری خود را تغییر دهند، راه‌هایی برای کاهش اثرات SWSD وجود دارد. تغییرات زیادی در شیوه زندگی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید که ممکن است به کاهش برخی از علائم اختلال خواب شما کمک کند:
سعی کنید برنامه خواب منظمی داشته باشید، از جمله روزهای تعطیل. در صورت امکان، پس از یک سری شیفت کاری، ۴۸ ساعت مرخصی بگیرید.
هنگام خروج از محل کار از عینک آفتابی استفاده کنید تا قرار گرفتن در معرض نور خورشید به حداقل برسد.
انجام این کار می‌تواند به جلوگیری از فعال شدن ساعت “روز” کمک کند. در صورت امکان چرت بزنید.
۴ ساعت قبل از خواب مصرف کافئین را محدود کنید.
رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات را حفظ کنید.
برای ایجاد یک محیط تاریک از سایه‌های سنگین برای خواب استفاده کنید. از خانواده و سایر همراهان خود بخواهید که با استفاده از هدفون برای تماشای تلویزیون یا گوش دادن به موسیقی، سر و صدا را کاهش دهند.
از آنها بخواهید تا زمانی که شما بیدار نیستید از انجام کارهای خانه اجتناب کنند. اگر می‌توانید از رفت و آمد طولانی خودداری کنید.این می‌تواند ساعات خواب شما را کاهش دهد و باعث خواب آلودگی بیشتر شود.
تشریفات شبانه را قبل از خواب انجام دهید، حتی در طول روز. هنگام خواب از گوش بند استفاده کنید یا از نویز سفید استفاده کنید تا صدا را خاموش کنید.
ملاتونین بدون نسخه مصرف کنید. یک جعبه نور برای نور درمانی بخرید تا چشمان خود را قبل از کار در معرض نور بسیار روشن اما ایمن قرار دهید. درست قبل از شیفت کاری ۳۰ تا ۶۰ دقیقه چرت بزنید.

اختلال خواب شیفت کاری چگونه درمان می‌شود؟
در حالی که تغییرات سبک زندگی مهمترین مؤلفه خواب سالم است، برخی ممکن است به کمک خواب روی بیاورند. ملاتونین بی خطر تلقی می‌شود و برخی از کارگران متوجه می‌شوند که کیفیت خواب آنها را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. با این حال، داروهای خواب آور و آرام بخش باید به مقدار کم و برای مدت کوتاهی استفاده شوند. اینها شامل زولپیدم (Ambien) و اسزوپیکلون (Lunesta) است که می‌تواند توسط پزشک شما تجویز شود.

مودافینیل (Provigil) توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده به عنوان یک داروی بیدارکننده با پتانسیل سوء مصرف کم تایید شده است. نشان داده شده است که خواب را بهبود می‌بخشد و خواب آلودگی صبح تا بعد از آن را کاهش می‌دهد. در کارآزمایی‌های بالینی، مودافینیل همچنین نشان داده شد که اختلال حافظه بلندمدت را کاهش می‌دهد و اکتساب حافظه را بهبود می‌بخشد.
برای بهبود کیفیت خواب تا حد امکان، سعی کنید از اختلالات جلوگیری کنید. سعی کنید یک ساعت قبل از خواب به گوشی یا صفحه نمایش روشن خود نگاه نکنید.

از دستگاه‌های نویز سفید، موسیقی آرام‌بخش یا گوش‌گیر استفاده کنید تا صدای پس‌زمینه روز را از بین ببرید. 

 

نحوه مدیریت SWSD
روش های اصلی مدیریت عوارض ناشی از SWSD عبارت اند از:
– ایجاد تغییراتی در روتین زندگی یا برنامه کاری شما (تا حد امکان)
– ایجاد تغییراتی در نظم خواب شبانه
– نور درمانی
-مصرف مکمل های ملاتونین
– مصرف داروهای خواب آور تحت نظر پزشک
 

 

1. تغییرات در سبک زندگی تغییرات ساده‌ای مانند تنظیم زمان خواب، ایجاد یک روال خواب منظم و استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش علائم SWSD کمک کند.

2. استفاده از نور استفاده از نور مصنوعی در طول شب و کاهش نور طبیعی در طول روز می‌تواند به تنظیم ریتم Circadian کمک کند.
3. مشاوره تخصصی با متخصص مغز و اعصاب و فلوشیپ خواب، یکی از معتبرترین منابع برای تشخیص و درمان مشکلات خواب است.

نتیجه‌گیری
اختلال خواب شیفت کاری یک مشکل جدی است که نیازمند توجه ویژه‌ای است. یافته‌های جدید علمی نشان می‌دهد که این اختلال نه تنها بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارد بلکه می‌تواند عواقب جدی برای سلامت جسمی و روانی او داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، همکاری بین متخصصان پزشکی و کارفرمایان برای ایجاد محیط‌های کاری سالم‌تر ضروری است.