بررسی اثرات استفاده از رسانه‌های اجتماعی بر جوانان

این گزارش در آوریل 2024 توسط انجمن روانشناسی آمریکا تهیه شده است و به بررسی اثرات استفاده از رسانه‌های اجتماعی بر جوانان می‌پردازد.
پس از صدور توصیه‌های بهداشتی در مورد استفاده از رسانه‌های اجتماعی توسط انجمن روانشناسی آمریکا، جامعه همچنان به دنبال راه‌هایی برای بهره‌مندی از مزایای این پلتفرم‌ها است، در حالی که در تلاش است تا جوانان را از آسیب‌های احتمالی آن محافظت کند.
اگرچه تا اوایل سال 2024 تغییرات چشمگیری در این پلتفرم‌ها ایجاد نشده و سیاست‌های فدرالی نیز به تصویب نرسیده است، اما همچنان نیاز به اصلاحات اساسی در این فضا وجود دارد.

علم روانشناسی همچنان نشان‌دهنده مزایا و همچنین خطرات و فرصت‌هایی است که محتوای خاص، ویژگی‌ها و عملکردهای رسانه‌های اجتماعی برای جوانان به ارمغان می‌آورند.
  نسیم نجفی روانشناس و مشاور خانواده در ادامه این مطلب آورده است پلتفرم‌هایی که برای بزرگسالان ساخته شده‌اند، لزوماً برای جوانان مناسب نیستند. جوانان به دلیل عدم بلوغ کامل یا آسیب‌پذیری در دوران کودکی، نوجوانی و جوانی نیاز به محافظت ویژه دارند.

این موضوع به‌ویژه در مورد جوانانی که با چالش‌های روانی، جسمی، ذهنی یا رشدی مواجه هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. سن تقویمی به‌تنهایی نشان‌دهنده آمادگی برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی نیست

حساسیت بالای جوانان نسبت به بازخوردهای اجتماعی
 

رشد مغزی که از سنین 10 تا 13 سالگی (آغاز بلوغ) شروع شده و تا اواسط دهه بیست زندگی ادامه دارد، با حساسیت بالای جوانان به بازخوردهای اجتماعی مرتبط است. به عبارت دیگر، جوانان به‌شدت علاقه‌مند به رفتارهایی می‌شوند که باعث دریافت بازخوردهای شخصی، تحسین یا توجه از سوی همسالانشان می‌شود.

• محتوای توصیه‌شده توسط هوش مصنوعی در این محدوده سنی بسیار تأثیرگذار و دشوار برای مقاومت است. ضروری است که محتوای توصیه‌شده توسط هوش مصنوعی، ایمنی و سلامت جوانان را نسبت به افزایش تعامل در اولویت قرار دهد.
  این امر ممکن است منجر به محدودیت‌هایی در استفاده از توصیه‌های شخصی‌شده با استفاده از داده‌های جوانان، ویژگی‌هایی که به احساسات شدید دامن می‌زند، یا محتوایی که رفتارهای غیرقانونی یا مضر را نشان می‌دهد، شود.
  تعداد «لایک‌ها» و «فالوئرها» بخش‌هایی از مغز را که رفتارهای تکراری را تحریک می‌کنند، فعال می‌نمایند و در نتیجه ممکن است بر نگرش‌ها و رفتارهای جوانان تأثیر بیشتری بگذارند. این معیارها که برای حفظ تعامل جوانان با پلتفرم‌ها به‌کار می‌روند، می‌توانند باعث استفاده مشکل‌ساز و حتی اعتیاد به این پلتفرم‌ها شوند.
  استفاده از داده‌های جوانان برای محتوای تبلیغاتی شخصی‌سازی‌شده نیز در سنین جوانی که حساسیت بیشتری به تأثیرات همسالان دارند، بسیار تأثیرگذار است.

• نیاز جوانان به مهارت‌های ارتباطی در روابط

دوره نوجوانی مرحله‌ای حیاتی برای توسعه مهارت‌های ارتباطی پیچیده‌تر در روابط است که با توانایی ایجاد روابط احساسی نزدیک و صمیمی مشخص می‌شود. این سال‌ها باید فرصت‌هایی برای تمرین این مهارت‌ها از طریق تعاملات یک‌به‌یک یا گروه‌های کوچک فراهم آورند.

• تمرکز روی معیارهایی مانند تعداد دنبال‌کنندگان، لایک‌ها و بازدیدها، توجه نوجوانان را به تعاملات یک‌طرفه و غیرشخصی معطوف کرده و ممکن است آنها را از ایجاد مهارت‌های ارتباطی سالم‌تر و مفیدتر که از نظر روان‌شناسی سودمند هستند، بازدارد.

• آسیب‌پذیری نوجوانان نسبت به محتوای مضر

به گزارش میگنا نوجوانی دوره‌ای از افزایش تأثیرپذیری از همسالان، تأثیرپذیری و حساسیت نسبت به طرد اجتماعی است. محتوای مضر، از جمله نفرت‌پراکنی مجازی، نمایش رفتارهای غیرقانونی و تشویق به خودآزاری (مانند خودزنی یا رفتارهای مرتبط با اختلالات خوردن)، با افزایش مشکلات روانی در میان افرادی که مورد هدف این محتوا قرار می‌گیرند و حتی کسانی که آن را مشاهده می‌کنند، مرتبط است.
نبود فرآیندهای شفاف و مشخص برای رسیدگی به گزارش‌های محتوای مضر، نوجوانان را در برابر این محتوا بی‌دفاع می‌کند و احساس امنیت و توانایی درخواست کمک در مواجهه با محتوای آسیب‌زا را از آنها سلب می‌کند.
 

• نقص در کنترل تکانه در نوجوانان

سیستم کورتیکال در حال رشد نوجوانان، به‌ویژه در شبکه‌های کنترل بازدارنده مغز، باعث می‌شود که آنها توانایی کمتری در مقاومت در برابر تکانه‌ها یا توقف خود از رفتارهایی که ممکن است منجر به نتایج موقت مثبت شود، اما در بلندمدت پیامدهای منفی به همراه داشته باشد، داشته باشند. این موضوع می‌تواند نوجوانان را به سمت تصمیم‌گیری بر اساس منافع کوتاه‌مدت، عدم درک ریسک‌های بلندمدت و کاهش تمرکز بر وظایف نیازمند تمرکز سوق دهد.
اسکرول بی‌نهایت به‌ویژه برای نوجوانان خطرناک است زیرا توانایی آنها در کنترل و توقف استفاده از رسانه‌های اجتماعی محدودتر از بزرگسالان است. این ویژگی می‌تواند باعث دشواری در قطع ارتباط نوجوانان با رسانه‌های اجتماعی شده و به گزارشات بالای وابستگی مشکل‌ساز به رسانه‌های اجتماعی در بین جوانان منجر شود.
نبود محدودیت زمانی برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی نیز برای نوجوانان چالش‌برانگیز است، به‌ویژه در زمان‌هایی که باید مشغول تکالیف درسی باشند یا بر روی امور مدرسه تمرکز کنند.
اعلان‌های فشارآور (Push Notifications) نیز از حساسیت نوجوانان نسبت به حواس‌پرتی بهره‌برداری می‌کنند. توانایی تغییر تمرکز بین وظایف که یک مهارت شناختی پیچیده است، تا اوایل بزرگسالی به‌طور کامل رشد نمی‌کند و ممکن است بر توانایی تمرکز نوجوانان در زمان کلاس یا انجام تکالیف تأثیر بگذارد.

• نیاز نوجوانان به خواب برای رشد سالم مغز

پس از سال اول زندگی، دوره بلوغ مهم‌ترین زمان برای رشد و سازمان‌دهی مغز در طول زندگی است. خواب برای رشد سالم مغز و سلامت روان نوجوانان ضروری است. تأخیر یا اختلال در خواب تأثیرات منفی جدی بر توجه، رفتار، خلق‌وخو، ایمنی و عملکرد تحصیلی نوجوانان دارد.
نبود محدودیت زمانی برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی در طول شب، به‌عنوان دلیل اصلی کاهش میزان خواب توصیه‌شده برای نوجوانان ذکر شده است. این امر پیامدهای چشمگیری برای سلامت مغز و سلامت روان آنها به همراه دارد.
 

• آسیب‌پذیری نوجوانان در برابر عوامل مخرب

نوجوانان به راحتی ممکن است توسط افرادی که نیت سوء دارند یا بازیگران مخرب در رسانه‌های اجتماعی فریب بخورند.

• امکان ارتباط و ارسال پیام‌های مستقیم با افراد بزرگسال ناشناس، نوجوانان را در معرض خطراتی مانند سرقت هویت و تعاملات بالقوه خطرناک، از جمله استثمار جنسی قرار می‌دهد.

• نیاز نوجوانان به مشارکت والدین یا مراقبان

تحقیقات نشان می‌دهد که حمایت والدین در هدایت نوجوانان به سمت تصمیمات امن و کمک به آنها برای درک و پاسخ‌دهی مناسب به تعاملات اجتماعی پیچیده، مفید است. فراهم کردن امکان نظارت والدین بر حساب‌های نوجوانان باید با توجه به نیازهای آنها برای استقلال و حفظ حریم شخصی، متعادل باشد. اما باید امکان مشارکت آسان‌تر والدین در فضای آنلاین در قالبی که متناسب با نیازهای خانواده‌شان باشد، فراهم شود.

• نبود ابزارهای شفاف و کاربرپسند برای والدین و مراقبان، نظارت بر تجربیات نوجوانان در رسانه‌های اجتماعی را برای آنها دشوار می‌کند

• راهی به سوی آینده مبتنی بر علم

تغییرات باید هرچه زودتر اعمال شوند. راه‌حل‌ها باید با درک بهتری از یافته‌های علمی در حداقل سه زمینه مهم صورت گیرند.
اول، استفاده نوجوانان از رسانه‌های اجتماعی بسیار متفاوت است. برخی از انواع استفاده ممکن است به رشد سالم کمک کنند و برخی دیگر می‌توانند زیان‌بار باشند. همان‌طور که در توصیه‌های بهداشتی انجمن روانشناسی آمریکا ذکر شده، استفاده از رسانه‌های اجتماعی به‌طور ذاتی برای جوانان مفید یا مضر نیست. اثرات آن به آنچه نوجوانان می‌توانند انجام دهند و مشاهده کنند، نقاط قوت یا آسیب‌پذیری‌های فردی آنها و همچنین محیطی که در آن رشد می‌کنند بستگی دارد.
دوم، علم نشان داده که توانایی‌ها و آسیب‌پذیری‌های زیستی و روان‌شناختی نوجوانان با محتوای، عملکردها و ویژگی‌های پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی در تعامل است، و این جنبه‌ها باید برای کاهش خطرات اصلاح شوند. استفاده از رسانه‌های اجتماعی، قابلیت‌ها و رضایت‌نامه‌ها باید با توانایی‌های رشدی نوجوانان تنظیم شود. ویژگی‌های طراحی‌شده برای بزرگسالان ممکن است برای کودکان مناسب نباشند.
سوم، نوجوانان به‌خوبی قادر به دور زدن محدودیت‌های سنی هستند. داده‌های زیادی نشان می‌دهد که تعداد قابل توجهی از کودکان 12 ساله و کمتر به طور مرتب از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، که نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌ها و شیوه‌های فعلی برای محدودسازی استفاده نوجوانان است.
 

• محدودیت‌های مربوط به سیاست‌های پیشنهادی برای محافظت از نوجوانان

محدودسازی دانلود برنامه‌ها در سطح دستگاه، دسترسی نوجوانان را به‌طور کامل محدود نمی‌کند و به بهبود ایمنی پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی کمکی نمی‌کند. اجازه به پلتفرم‌ها برای واگذاری مسئولیت به فروشگاه‌های برنامه، خطرات و آسیب‌های درون‌ساختاری پلتفرم‌ها را رفع نمی‌کند.
 

• اعمال محدودیت‌های سنی

تمرکز صرف بر محدودیت‌های سنی بهبود پلتفرم‌ها یا رسیدگی به آسیب‌پذیری‌های زیستی و روان‌شناختی را که تا بعد از 18 سالگی نیز ادامه دارد، فراهم نمی‌کند. اگرچه پیشنهادهای محدودیت سنی می‌تواند در صورت اجرا به‌طور موثر و عادلانه مزایایی داشته باشد، اما از نظر جامعیت در بهبود ایمنی پلتفرم‌ها ناکافی هستند و چهار محدودیت اصلی دارند:

1. تعیین سن مشخص به‌عنوان محدودیت، تفاوت‌های فردی در بلوغ و شایستگی نوجوانان را نادیده می‌گیرد.
   این پیشنهادات برای کسانی که بالای سن مجاز هستند خطرات را کاهش نمی‌دهند و ممکن است این تصور را ایجاد کنند که رسانه‌های اجتماعی برای نوجوانان بالای سن تعیین‌شده ایمن است، در حالی که تغییرات عصبی تا سن 25 سالگی ادامه دارد.
   قطع دسترسی به رسانه‌های اجتماعی ممکن است به ضرر افرادی باشد که از این پلتفرم‌ها به لحاظ روانی، برای حمایت اجتماعی و دسترسی به منابع علمی بهره می‌برند، به ویژه افرادی که به دلیل موقعیت‌های خاص نیاز به این حمایت دارند.
   فرآیند تایید سن نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد تا اطمینان حاصل شود که نگهداری مدارک هویتی رسمی به‌طور سیستماتیک برخی از نوجوانان را مستثنی نمی‌کند، خطر افشای اطلاعات را افزایش نمی‌دهد یا توانایی حفظ ناشناس‌ماندن جوانان در پلتفرم‌های اجتماعی را از بین نمی‌برد.

• محدودیت‌ها در استفاده از کنترل والدین

ارائه دسترسی بیشتر به والدین و مراقبان به حساب‌های رسانه‌های اجتماعی فرزندانشان خطرات موجود در پلتفرم‌ها را به تنهایی برطرف نمی‌کند. اگرچه کنترل‌های والدینی قوی‌تر و آسان‌تر برای استفاده می‌تواند به برخی از گروه‌های سنی پایین‌تر کمک کند، اما به‌عنوان یک راهبرد تنها، این رویکرد پیچیدگی‌های رشد نوجوانان، اهمیت استقلال و حریم خصوصی در کودکی و نابرابری‌های موجود در زمان یا منابع نظارت را نادیده می‌گیرد.
برخی از والدین ممکن است از نظر فناوری ناتوان باشند، وقت یا مدارک لازم برای تکمیل این الزامات را نداشته باشند یا به‌سادگی دسترسی لازم را نداشته باشند. محروم‌سازی برخی نوجوانان از این پلتفرم‌ها می‌تواند نابرابری ایجاد کند.
 

• مسیر پیش‌رو بر اساس یافته‌های علمی

تغییرات در رسانه‌های اجتماعی برای محافظت از نوجوانان باید به‌گونه‌ای باشد که درکی عمیق‌تر از یافته‌های علمی درباره تاثیرات رسانه‌های اجتماعی بر رشد و سلامت روانی نوجوانان را منعکس کند. این تغییرات شامل سه اصل کلیدی است:
متفاوت‌ بودن استفاده نوجوانان از رسانه‌های اجتماعی: برخی از کاربردهای رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به رشد سالم کمک کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است مضر باشند. تاثیرات استفاده از رسانه‌های اجتماعی به محتوایی که نوجوانان مشاهده و در آن مشارکت می‌کنند، نقاط قوت یا آسیب‌پذیری‌های فردی و شرایط محیطی آنها بستگی دارد.

• ارتباط بین آسیب‌پذیری‌ها و ویژگی‌های پلتفرم‌ها: ویژگی‌ها، عملکردها و محتوای رسانه‌های اجتماعی با توانایی‌ها و آسیب‌پذیری‌های زیستی و روان‌شناختی نوجوانان در تعامل است و این جنبه‌ها باید برای کاهش خطرات اصلاح شوند.
  دور زدن محدودیت‌های سنی توسط نوجوانان: داده‌ها نشان می‌دهند که تعداد زیادی از کودکان زیر 12 سال از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. این موضوع نشان‌دهنده این است که سیاست‌ها و شیوه‌های فعلی برای محدود کردن استفاده نوجوانان از رسانه‌های اجتماعی مؤثر نیستند و به اصلاحات بیشتری نیاز دارند.

 
نسیم نجفی روانشناس و مشاور خانواده در خاتمه این مطلب آورده است برای ایجاد تغییرات موثر و به‌کارگیری این اصول، سیاست‌گذاران و شرکت‌های فناوری باید با استفاده از شواهد علمی، محیطی ایمن‌تر و متناسب‌تر برای نوجوانان در فضای مجازی ایجاد کنند.