روانشناسی محیطی به مطالعه تعاملات بین انسانها و محیطهای طبیعی و ساخته شده میپردازد. این رشته بینرشتهای در اوایل دهه 1960 شکل گرفت، هرچند ریشههای آن به اوایل قرن بیستم در اروپا برمیگردد. تأثیر متفکران آلمانی و آثار شاعران رمانتیک و طبیعتگرا در شکلگیری این علم قابل توجه است.
خاطره اکبری در ادامه آورده است روانشناسی محیطی به بررسی چگونگی تأثیر فضاهای فیزیکی بر رفتار، احساسات و رفاه انسان میپردازد. این رشته به طراحی شهری، عوامل استرسزای محیطی و دلبستگی به مکان توجه دارد. تحقیقات نشان دادهاند که طراحی مناسب فضاهای عمومی، مانند دسترسی به پارکها و محلههای قابل پیادهروی، میتواند بهبود قابل توجهی در سلامت روان و انسجام اجتماعی ایجاد کند.
این رشته همچنین به بررسی عوامل استرسزای محیطی مانند آلودگی صوتی و ازدحام میپردازد و بر نیاز به طراحی متفکرانه برای کاهش اثرات منفی بر سلامت روان تأکید میکند. در این راستا، توازن بین توسعه اقتصادی و پایداری محیط زیست از موضوعات کلیدی است. شهرنشینی ممکن است موجب رشد اقتصادی شود، اما همچنین میتواند چالشهایی نظیر تغییرات آب و هوایی و بحرانهای بهداشت روانی را تشدید کند.
بنا بر همین گزارش از میگنا روانشناسی محیط زیست در آلمان دارای تاریخچهای غنی است که نشاندهنده روندهای گستردهتر در روانشناسی و نگرانیهای اجتماعی پیرامون محیط زیست میباشد. این حوزه از طریق چندین مرحله متمایز به تکامل خود ادامه داده است که هر کدام با پیشرفتهای قابل توجه و مشارکت محققان مختلف مشخص شدهاند.
ریشههای روانشناسی محیطی به روانشناسان آلمانی اوایل قرن بیستم برمیگردد که به بررسی رابطه بین افراد و محیطهایشان پرداختند. این دوره بر تأثیر عوامل محیطی بر فرآیندهای روانشناختی تمرکز داشت، هرچند که به عنوان یک رشته متمایز شناخته نمیشد.
روانشناسی محیطی همچنان در حال تکامل است و به چالشهای مدرن از جمله تغییرات آب و هوایی و تأثیر فناوری بر تعاملات انسان و محیط توجه دارد. این تحولات زمینه را برای تحقیقات نوآورانه و مداخلات عملی فراهم کردهاند که هدف آنها ارتقاء رفاه در جوامع مختلف است.
به طور کلی، روانشناسی محیطی یک حوزه مهم است که به بررسی روابط پیچیده بین انسانها و محیطهایشان میپردازد و اهمیت آن در طراحی فضاهای زندگی پایدار روز به روز بیشتر میشود.
روانشناسی محیطی به عنوان یک رشته علمی نسبتاً جوان، در اوایل دهه 1960 به طور رسمی شکل گرفت. با این حال، ریشههای آن به اوایل قرن بیستم در آلمان برمیگردد، جایی که مفاهیم اولیه تحت تأثیر آثار شاعران رمانتیک مانند وردزورث و کولریج و همچنین نظریات داروین درباره تأثیر محیط بر تکامل شکل گرفت.
این رشته با کار راجر بارکر، که در سال 1947 یک ایستگاه تحقیقاتی در اوزکالوسا، کانزاس تأسیس کرد، شروع به شکلگیری کرد. مشاهدات تجربی او منجر به توسعه مفهوم “تنظیمات رفتاری” شد که به بررسی تعامل بین افراد و محیطهایشان میپردازد. کارهای اولیه بارکر به مبانی نظری روانشناسی محیطی کمک شایانی کردند.
در بازه زمانی (1930s-1950s)، روانشناسی محیطی تحت تأثیر مکتب جامعهشناسی شیکاگو و نظریههای زیستمحیطی ادراک قرار گرفت. این دوران شاهد ظهور متمایزتری از این رشته بود و در نهایت، انتشار اثر پروشانسکی و همکاران در سال 1970، اصطلاح روانشناسی محیطی را به رسمیت شناخت و نشاندهنده بلوغ و گسترش ادبیات تحقیق در این زمینه بود.
به طور کلی، روانشناسی محیطی به بررسی روابط متقابل بین رفتار انسان و محیطهای طبیعی و ساختهشده میپردازد و هدف آن ایجاد فضایی مناسبتر برای زندگی انسانها است.
برخی از مفاهیم مهم روانشناسی محیط عبارتند از :
دلبستگی مکانی
دلبستگی مکانی به پیوندهای عاطفی افراد با مکانهای خاص اشاره دارد که از تجربیات و زمان صرف شده در آن مکانها شکل میگیرد. این ارتباط فراتر از قدردانی زیباییشناختی است و شامل احساسات، خاطرات و معانی مرتبط با محیط میشود
جبرگرایی محیطی
جبرگرایی محیطی یکی از اصول اساسی در روانشناسی محیطی است که فرض میکند محیط فیزیکی به طور قابل توجهی اعمال و حالات ذهنی انسان را شکل میدهد. این مفهوم برای درک تعامل بین فضا و روانشناسی ضروری است. عوامل استرسزا مانند آلودگی صوتی، تراکم شهری و ازدحام میتوانند تأثیر منفی بر سلامت روان و رفاه افراد داشته باشند.
ویژگیهایی مانند کنترل و پیشبینیپذیری به عنوان عوامل مهم در توسعه تاب آوری و کاهش استرس ناشی از شرایط محیطی شناخته شدهاند. به عنوان مثال، وجود پنجرههایی که باز میشوند یا سقفهای بلند میتواند احساس شلوغی و استرس را کاهش دهد.
نظریه تنظیم رفتاری بر این باور است که تغییرات اجتماعی میتواند تحت تأثیر اصلاح ارزشها و هنجارهای مرتبط با محیطهای خاص قرار گیرد. این نظریه بیان میکند که طراحی و مدیریت فضاهای فیزیکی میتواند به تشویق رفتارها و نگرشهای مثبت کمک کند و در نتیجه تاب آوری و شیوههای پایدار را در این محیطها ترویج دهد.
💬 نظرات خود را با ما در میان بگذارید