اهمیت تشخیص و مداخله زودهنگام در پرخاشگری کودکان بسیار مهم است، زیرا این رفتارها، در صورت عدم مداخله، ممکن است در دوران بزرگسالی ادامه یابند و به مشکلات رفتاری و اجتماعی بزرگتری منجر شوند.
دکتر هادی خداپرست، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در تعریف پرخاشگری، توضیح داد: پرخاشگری رفتار یا در حقیقت سوء رفتاری کلامی یا جسمی است، این مسئله تهدید، آزار و اذیت و آسیب به اشیاء، اموال، حیوانات و افراد را در برمی‌گیرد.
وی با تاکید بر اینکه پرخاشگری یک «رفتار» است، افزود: باید خاشگری را از خشم که یک نوع «هیجان» است، جدا کنیم.
انواع پرخاشگری
تقسیم بندی‌های متفاوتی در رابطه با انواع پرخاشگری وجود دارد ولی کامل‌ترین تقسیم‌بندی که موارد دیگر نیز برای آن قابل بررسی است، تمایز بین دونوع پرخاشگری واکنشی و پرخاشگری از پیش برنامه‌ریزی شده است.
فرم واکنشی به صورت تکانه‌ای و همراه با ابراز هیجاناتی مانند خشم و تخاصم است ولی نوع پیش ورزیده، کنترل شده و همراه ریزه‌کاری، ترفند و دسیسه تقسیم‌بندی تعریف می‌شود.
این فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در پاسخ به این سوال که نشانه‌های فیزیکی و کلامی پرخاشگری چیست، توضیح داد: شواهدی مانند فقدان همدلی، عدم احساس پشیمانی و گناه مورد توجه است، همانطور که اشاره شد پرخاشگری می‌تواند به‌صورت کلامی مانند فحاشی، ناسزا و یا اصطلاحا بددهنی و یا به‌صورت فیزیکی و جسمی شامل تخریب اشیاء، اموال و وسایل و آتش افروزی و حتی بی‌رحمی نسبت به حیوانات و در ارتباطات انسانی به‌صورت شروع دعوای فیزیکی و آسیب رساندن به دیگران باشد.
خداپرست با بیان اینکه پدیده یادگیری اجتماعی و تجربه قبلی فرد، بروز رفتارهای پرخاشگرانه را تشدید می‌کند خاطرنشان کرد: به عنوان مثال فردی که در معرض تنبیه‌های شدید قرار گرفته بیشتر مستعد بروز پرخاشگری است.
وی فاکتور سن را در بروز رفتارهای پرخاشگرانه مورد توجه قراد داد و افزود: از دیدگاه علت‌شناسی، نشانه شناسی و شدت، نوع بروز پرخاشگری متفاوت است، مثلا پرخاشگری که در سنین پایین‌تر به دلیل اختلال بی‌اعتنایی و تقابلی ایجاد می‌شود با پرخاشگری که با بیماری‌های عصبی و شناختی مختص به دوره سالمندی (مانند دمانس‌ها) ایجاد می‌شود متفاوت است.
درجاتی از پرخاشگری مرتبط با اختلالات جسمی است
تاثیر بیماری‌های جسمی و روانی در بروز رفتارهای پرخاشگرانه بخش دیگری از این گفت و گو را به خود اختصاص داد. وی با اشاره به اینکه درجاتی از پرخاشگری به اختلالات جسمی مربوط است، اضافه کرد: لازم است در ارزیابی‌های جامع پرخاشگری به بررسی آسیب‌های جسمی نیز توجه شود ولی کماکان اختلالات روان بیشترین سهم در بروز رفتارهای پرخاشگرانه را به خود اختصاص می‌دهد.
اختلالات طبی مولد یکی دیگر از علت‌های بروز رفتارهای پرخاشگرانه است که این متخصص به آن اشاره کرد و ادامه داد: این اختلالات دو دسته‌اند به شکلی که سیستم اعصاب مرکزی و برخی تومورها را دربرمی‌گیرند، این اختلالات سطح تحریک و برانگیختگی را افزایش وخویشتن‌داری را کاهش می‌دهد.
این متخصص روانپزشکی با تاکید بر اینکه اختلال بیش‌فعالی و یا نقض توجه و تمرکز به ماشین تولیدکننده پرخاشگری تشبیه می‌شود اضافه کرد:ADHD یا همان بیش‌فعالی ماشین تولید کننده پرخاشگری است. نیم بیشتری از مبتلایان به بیش‌فعالی، به اختلالات دیگری مبتلا هستند که رفتارهای پرخاشگرانه را تشدید می‌کند؛ بنابراین ضرورت دارد که مبتلایان به بیش‌فعالی تحت نظر پزشک متخصص عوارض این اختلال را به حداقل برسانند. وی ارتباط سبک زندگی با رفتارهای پرخاشگرانه را مورد توجه قرار داد و گفت: سبک زندگی بر دو عامل سطح برانگیختگی و بازدارندگی خشم اثر دارد حتی درباره اضطراب نیز می‌توان گفت که الگوی زندگی استرس‌زا و یا استرس به عنوان یک فاکتور جداگانه در بروز پرخاشگری بیتاثیر نیست.
روشی برای کنترل خشم وجود دارد؟
فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان با بیان اینکه فقدان و یا سوگ نیز به عنوان پدیده‌ای آسیب‌زا از علل ایجاد خشم است، ادامه داد: با توجه به سبک زندگی جوامع مختلف باید پدیده سوگ بیشتر مورد بررسی قرار گیرد، به عنوان مثال غالبا مردم کشور ما افرادی احساسی و عاطفی هستند بنابراین مسئله سوگ و فقدان در این جوامع نباید مورد غفلت قرار گیرد، این مسئله باید پیش از تبدیل شدن به عارضه مورد مداخله درمانی و روانشناسی قرار گیرد.
وی در ادامه به روش‌های کنترل خشم اشاره کرد و گفت: مداخلاتی مثل کنترل، مدیریت و درمان پرخاشگری ضمن توجه به علت و زمینه بروز آن سهم بالایی در درمان این اختلال دارد. مهم است بدانید که پرخاشگری در زمینه‌ای مشخص ایجاد نمی‌شود (به ندرت پرخاشگری با بروز یک علت ایجاد و با رفع آن ناپدید می‌شود) بلکه در بیشتر موارد علل مختلف دست به دست هم می‌دهند تا پرخاشگری به صورت رفتار بروز کند.
یادگیری اجتماعی بروز رفتارهای پرخاشگرانه را تشدید می‌کند
وی به علت‌های بروز پرخاشگری اشاره کرد و افزود: بروز رفتارهای پرخاشگرانه به عنوان یک اختلال دلایل متفاوتی دارد این علت‌ها را می‌توان به دو دسته کلی علل زیست شناختی یا بیولوژیک و روانشناختی تقسیم‌بندی کرد. از روش‌های فرزندپروی برای کنترل خشم کودکانتان غافل نشوید.
این متخصص با تاکید بر اینکه دارو درمانی در شرایط خاص برای مدیریت پرخاشگری کارکرد دارد، تاکید کرد: استفاده از دارو یا هر اقدام بیولوژیک دیگری نباید جایگزین درمان‌های غیر دارویی شود. آنچه به شکل پیش‌رونده در درمان اختلالات روانپزشکی و روانشناسی به طور غیر علمی جایگزین اقدامات روانشناختی شده استفاده از مداخلات بیولوژیک به جای مداخلات روانشناختی است.
برای مثال اختلال بیش‌فعالی همراه نقص توجه می‌تواند به عنوان یک ماشین مولد مسائل رفتاری و اجتماعی باشد که دارو درمانی در آن کارکرد دارد ولی گاهی به اشتباه برخی متخصصان از درمان اصلی که آموزش مهارت‌های فرزندپروری به والدین است غفلت کرده و سایر درمان‌های تحریکی و مغانطیسی را جایگزین آن می‌کنند.
ارایه خدمات روانپزشکی وآموزش‌های فرزندپروری در دانشگاه با تعرفه دولتی
وی با بیان اینکه مراکز دانشگاهی خدمات منحصربه‌فرد روانپزشکی و روانشناسی را به تعرفه دولتی ارایه می‌دهد، اظهار کرد: در مراکز تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی دانش آموختگان در درمان اختلالات روان و آموزش روش‌های فرزندپروری در کشور پیشتازند.
این روانپزشک متذکر شد: به عنوان نمونه دانشگاه اولین بخش روانپزشکی کودک و نوجوان را ایجاد کرده و یا مبتلایان به اختلالات روان می‌توانند با مراجعه به کلینیک‌های آسیب‌های رفتاری و اجتماعی از درمان‌های اثربخش دانشگاه استفاده کنند.
#کودک #پرخاشگری #بیش_فعالی
منبع: فارس
💬 نظرات خود را با ما در میان بگذارید