افزایش سیستم ایمنی نوزاد با تغذیه شیر مادر

به مناسبت هفته جهانی تغذیه با شیر مادر دکتر سعید محمدیان هفت چشمه، دکترای تخصصی ایمونولوژی، عضو هیات علمی گروه علوم آزمایشگاهی دانشگاه علوم پزشکی نیشابور در گفتگو با روابط عمومی معاونت تحقیقات و فناوری، مطالبی را در خصوص اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر و تاثیر آن بر سیستم ایمنی بدن نوزاد مطالبی ارائه نمود که بخشی از آن را فرارویتان می نهیم؛

سیستم ایمنی نوزادان در بدو تولد و تا حدود یک سالگی هنوز به تکامل و بلوغ کامل نرسیده و این امر می تواند نوزادان را در معرض خطر جدی عفونت های کشنده توسط عوامل بیماری زا مانند باکتری ها و ویروس ها نماید. با این وجود، موهبتی به نام شیر مادر می تواند نوزادان را در این شرایط حساس در مقابل عوامل عفونی محافظت نماید. در این زمینه دانشمندان علم ایمونولوژی تایید نموده اند که شیر مادر سرشار از مواد مغذی از قبیل پروتئین ها، مواد معدنی، ویتامین ها و چربی های مورد نیاز نوزادان جهت رشد است. یکی از مهمترین اجزای شیر مادر که نقش بسیار مهمی در مصونیت نوزادان در مقابل عوامل بیماری زا ایفا می نماید، ایمونوگلوبولین ها یا آنتی بادی ها است.

آنتی بادی ها، پروتئین های ترشحی هستند که توسط بعضی از سلول های ایمنی بدن و در مقابله با عفونت ها تولید می شوند و فرد را در مقابل عوامل بیماری زا محافظت می نماید. در این خصوص، یکی از مهمترین آنتی بادی ها که توسط سیستم ایمنی مادر تولید می شود و از طریق شیر به بدن نوزاد منتقل می گردد، آنتی بادی IgA است. در صورتی که نوزاد توسط ویروس ها و باکتری ها آلوده گردد، این آنتی بادی باعث مصونیت موثر و چشمگیر می گردد و نوزاد را از ابتلا به عفونت های شدید و کشنده مصون می نماید. با توجه به اینکه این آنتی بادی توسط شیر مادر و از طریق دستگاه گوارش وارد بدن نوزاد می شود، می تواند تمامی سطوح مخاطی دستگاه گوارش نوزاد را پوشش دهد و از تهاجم ویروس ها، باکتری ها و انگل ها به بدن نوزاد جلوگیری نموده و آنها را خنثی نماید. در شرایط پاندمی کووید ۱۹ که منجر به مرگ و میر گسترده در میان افراد گردید، نوزادانی که توسط شیر مادر تغذیه شده بودند تا حد زیادی از عفونت های شدید و کشنده توسط ویروس کرونا مصون بودند.

علاوه بر آنتی بادی های محافظت کننده نظیر IgA، اجزای میکروب‌کش دیگری در شیر مادر وجود دارد و در صورتی که نوزاد دچار عفونت گردد، می تواند از نوزاد محافظت نمایند. این اجزای میکروب‌کش شامل پروتئین‌های لاکتوفرین و لیزوزیم می باشند که از طریق کشتن میکروب‌های بیماری‌زا می‌توانند نوزادان را از عفونت‌های کشنده نجات دهند. یکی دیگر از اجزا مهم سیستم ایمنی که در شیر مادر وجود دارد پروتئین‌هایی به نام اینترفرون‌ ‌هاست که واجد نقش ضد ویروسی هستند و می‌توانند به طور اختصاصی ویروس‌های وارد شده به بدن نوزادان را از بین ببرند. علاوه بر این، شیر مادر واجد پروتئین‌های ضد التهابی است که می‌تواند از ایجاد التهاب مضر و بیماری‌های التهابی در بدن نوزادان جلوگیری نماید.

تغذیه با شیر مادر می‌تواند به طور قابل توجهی بروز بیماری‌های آلرژیک نظیر آسم، آلرژی‌های غذایی و اگزما را در نوزادان کاهش دهد و در آینده نیز از ابتلای نوزادان به حساسیت‌ها جلوگیری نماید. همچنین نوزادانی که شیر مادر دریافت می کنند به میزان قابل توجهی کمتر دچار عفونت گوش، بیماری‌های تنفسی، اسهال و استفراغ و سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار می‌شوند.

در نهایت، با توجه به خواص بسیار مهم شیر مادر می‌توان گفت، شیر مادر یک مایع منحصربه‌فرد و شگفت‌انگیز است که فراتر از یک تغذیه معمولی برای شیرخوار آفریده شده است. لذا، مادران عزیز باید توجه نمایند که شیر مادر علاوه بر‌ اینکه منبع تغذیه نوزاد است، می تواند عامل مهم بقا و زنده ماندن نوزاد نیز باشد.

معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور